ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Ο ΛΕΝΙΝ, Ο ΕΝΓΚΕΛΣ Ο ΤΡΟΤΣΚΙ ΚΑΙ Η ΛΟΥΞΕΝΜΠΟΥΡΓΚ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ

Συλλογή και επιλογή κειμένων: Γιώργος Παπανικολάου

Μόνο άνθρωποι εντελώς ανίκανοι να σκέπτονται ή τελείως ανίδεοι από μαρξισμό, συμπεραίνουν από δω: άρα, το δημοκρατικό πολίτευμα δεν αξίζει τίποτα, η ελευθερία διαζυγίου δεν αξίζει τίποτα, η δημοκρατία δεν αξίζει τίποτα, η αυτοδιάθεση των εθνών δεν αξίζει τίποτα. Οι μαρξιστές όμως ξέρουν ότι η δημοκρατία δεν εξαλείφει την ταξική καταπίεση, αλλά απλώς κάνει την ταξική πάλη πιο καθαρή, πιο πλατιά, πιο ανοιχτή, πιο οξεία. Κι αυτό ακριβώς μας χρειάζεται… Όσο δημοκρατικότερο είναι το κρατικό καθεστώς, τόσο σαφέστερο γίνεται στους εργάτες ότι η ρίζα του κακού είναι ο καπιταλισμός και όχι η έλλειψη δικαιωμάτων. Όσο πληρέστερη είναι η εθνική ισοτιμία (δεν μπορεί να είναι πλήρης χωρίς την ελευθερία αποχωρισμού), τόσο σαφέστερο γίνεται στους εργάτες του καταπιεζόμενου έθνους ότι αιτία είναι ο καπιταλισμός και όχι η έλλειψη δικαιωμάτων και τα λοιπά.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 127).

Η διαφορά ανάμεσα στη ρεπουμπλικανο-δημοκρατική και τη μοναρχο-αντιδραστική ιμπεριαλιστική αστική τάξη εξαλείφεται ακριβώς επειδή και η μία και η άλλη σαπίζουν ζωντανές (πράγμα που δεν αναιρεί καθόλου την καταπληκτικά γοργή ανάπτυξη του καπιταλισμού σε ορισμένους κλάδους της βιομηχανίας, σε ορισμένες χώρες, σε ορισμένες περιόδους).
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 164).

Το δικαίωμα διαζυγίου, όπως και όλα ανεξαίρετα τα δημοκρατικά δικαιώματα, είναι στον καπιταλισμό δυσκολοπραγματοποίητο, συμβατικό, περιορισμένο, τυπικά στενό, μα παρόλα αυτά κανένας πραγματικός σοσιαλδημοκράτης δεν θα θεωρήσει όχι μόνο σοσιαλιστές, αλλά ούτε και δημοκράτες εκείνους που αρνούνται αυτό το δικαίωμα. Και δω βρίσκεται όλη η ουσία.
Όλη η «δημοκρατία» συνίσταται στη διακήρυξη και στην παραχώρηση «δικαιωμάτων», που στον καπιταλισμό είναι πολύ λίγο και πολύ συμβατικά πραγματοποιήσιμα, όμως χωρίς μια τέτοια διακήρυξη, χωρίς αγώνα για δικαιώματα αμέσως, αυτή τη στιγμή, χωρίς διαπαιδαγώγηση των μαζών στο πνεύμα αυτού του αγώνα, ο σοσιαλισμός είναι ανέφικτος.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 128).

Γενικά η πολιτική δημοκρατία είναι απλώς μια απ τις πιθανές μορφές του εποικοδομήματος πάνω στον καπιταλισμό (αν κι από θεωρητική άποψη η δημοκρατία είναι η κανονική για τον «καθαρό» καπιταλισμό μορφή). Και ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός, όπως δείχνουν τα γεγονότα, αναπτύσσονται κάτω από οποιεσδήποτε πολιτικές μορφές, υποτάσσοντάς τες όλες.
Γι αυτό είναι ριζικά λαθεμένο από θεωρητική άποψη, να λέει κανείς ότι «δεν είναι πραγματοποιήσιμη» μια απ τις μορφές και μια απ τις διεκδικήσεις της δημοκρατίας.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 23).

Πολιτικό εποικοδόμημα της νέας οικονομίας του μονοπωλιακού καπιταλισμού (ο ιμπεριαλισμός είναι μονοπωλιακός καπιταλισμός) είναι η στροφή απ τη δημοκρατία στην πολιτική αντίδραση.
Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί «άρνηση» της δημοκρατίας γενικά, όλης της δημοκρατίας και κάθε άλλο παρά μιας μόνο απ τις διεκδικήσεις της δημοκρατίας και συγκεκριμένα της αυτοδιάθεσης των εθνών.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 93).

Η αντίφαση ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και τη δημοκρατία είναι αντίφαση ανάμεσα στην οικονομία του νεώτερου καπιταλισμού (συγκεκριμένα του μονοπωλιακού καπιταλισμού) και την πολιτική δημοκρατία γενικά.
Ο ιμπεριαλισμός αντιφάσκει «λογικά», αντιφάσκει με όλη γενικά την πολιτική δημοκρατία.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 97).


Ο ιμπεριαλισμός δεν σταματά την εξέλιξη του καπιταλισμού και την ανάπτυξη των δημοκρατικών τάσεων στη μάζα του πληθυσμού, αλλά οξύνει τον ανταγωνισμό ανάμεσα σ αυτές τις δημοκρατικές επιδιώξεις και στην αντιδημοκρατική τάση των τραστ.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 102).

Η ιμπεριαλιστική εποχή δεν εκμηδενίζει ούτε τις τάσεις για πολιτική ανεξαρτησία των εθνών, ούτε το «πραγματοποιήσιμο» αυτών των τάσεων στα πλαίσια των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών αμοιβαίων σχέσεων.
Έξω όμως απ αυτά τα πλαίσια, ούτε η δημοκρατία στη Ρωσία, ούτε γενικά ένας οποιοσδήποτε πολύ μεγάλος δημοκρατικός μετασχηματισμός δεν είναι «πραγματοποιήσιμος» σ οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, χωρίς μια σειρά επαναστάσεις και δεν είναι σταθερός χωρίς το σοσιαλισμό.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 105).

(σκέφτεται ο κ. Κίεβσκι)
Ο ιμπεριαλισμός είναι ένας πολύ ανεπτυγμένος καπιταλισμός, ο ιμπεριαλισμός είναι προοδευτικός, ο ιμπεριαλισμός είναι άρνηση της δημοκρατίας, «άρα» η δημοκρατία είναι «απραγματοποίητη» στον καπιταλισμό.
Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι κατάφορη παραβίαση κάθε δημοκρατίας, το ίδιο και στις καθυστερημένες μοναρχίες και στις προχωρημένες δημοκρατίες, «άρα» δεν έχουν θέση οι συζητήσεις για «δικαιώματα» (δηλ. για δημοκρατία!).
Στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο μπορεί να «αντιπαραθέσει» κανείς «μόνο» τον σοσιαλισμό. Η «διέξοδος» βρίσκεται μόνο στο σοσιαλισμό. «Άρα» το να προβάλλει κανείς δημοκρατικά συνθήματα στο πρόγραμμα μίνιμουμ, δηλαδή στις συνθήκες πια του καπιταλισμού, είναι απάτη ή αυταπάτη ή συσκότιση, απομάκρυνση κλπ του συνθήματος της σοσιαλιστικής ανατροπής.
…δεν θα γίνει λόγος για τα δικαιώματα, αλλά για την καταστροφή της προαιώνιας σκλαβιάς!

Το να πει κανείς μια τέτοια φράση, σημαίνει ακριβώς ότι δείχνει έλλειψη κατανόησης της σχέσης ανάμεσα στον καπιταλισμό και στη δημοκρατία, ανάμεσα στο σοσιαλισμό και στη δημοκρατία.
Ο καπιταλισμός γενικά και ο ιμπεριαλισμός ειδικότερα, μετατρέπει τη δημοκρατία σε αυταπάτη –ταυτόχρονα όμως, ο καπιταλισμός γεννάει δημοκρατικές τάσεις στις μάζες, δημιουργεί δημοκρατικούς θεσμούς, οξύνει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό που αρνείται τη δημοκρατία και στις μάζες που τείνουν προς τη δημοκρατία.
Ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός δεν είναι δυνατόν ν ανατραπούν με κανενός είδους δημοκρατικούς μετασχηματισμούς, ακόμη και με τους πιο «ιδανικούς», αλλά μόνο με μια οικονομική ανατροπή, το προλεταριάτο όμως που δεν διαπαιδαγωγείται στην πάλη για τη δημοκρατία, δεν είναι ικανό να πραγματοποιήσει την οικονομική ανατροπή.
Δεν είναι δυνατό να νικηθεί ο καπιταλισμός αν δεν παρθούν οι τράπεζες, αν δεν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όμως αυτά τα επαναστατικά μέσα, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν, αν δεν οργανωθεί απ όλο το λαό η δημοκρατική διεύθυνση των μέσων παραγωγής που έχουν παρθεί απ την αστική τάξη, αν δεν τραβηχτεί όλη η μάζα των εργαζομένων και των προλεταριακών και των μισοπρολεταριακών και των μικροαγροτών, στη δημιουργική οργάνωση των γραμμών τους, των δυνάμεών τους. Της συμμετοχής τους στο κράτος.
Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι τριπλή άρνηση της δημοκρατίας. Ωστόσο το ξύπνημα και η ανάπτυξη της σοσιαλιστικής εξέγερσης ενάντια στον ιμπεριαλισμό συνδέονται αδιάρρηκτα με την ανάπτυξη της δημοκρατικής αντίστασης και αγανάκτησης.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 70-71).

Ο σοσιαλισμός οδηγεί στην απονέκρωση κάθε κράτους, συνεπώς και κάθε δημοκρατίας, ωστόσο ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλιώς παρά μέσω της δικτατορίας του προλεταριάτου που συνδυάζει τη βία εναντίον της αστικής τάξης δηλαδή τη μειοψηφία του πληθυσμού, με την πλήρη ανάπτυξη της δημοκρατίας, δηλαδή με την πραγματικά ισότιμη και πραγματικά καθολική συμμετοχή όλης της μάζας του πληθυσμού σε όλες τις κρατικές υποθέσεις και σε όλα τα πολύπλοκα ζητήματα της εξάλειψης του καπιταλισμού.

Σκοπός του εμφυλίου πολέμου είναι η κατάκτηση των τραπεζών, των φαμπρικών, των εργοστασίων κλπ, η εκμηδένιση κάθε δυνατότητας αντίστασης της αστικής τάξης, η εξόντωση του στρατού της. Ο σκοπός όμως αυτός είναι ανέφικτος και από καθαρά στρατιωτική και από οικονομική και από πολιτική πλευρά, χωρίς ταυτόχρονη εισαγωγή και διάδοση ανάμεσα στο στρατό μας και στα «μετόπισθέν» μας της δημοκρατίας που αναπτύσσεται στην πορεία ενός τέτοιου πολέμου.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 72).

Μέσω της χρησιμοποίησης του αστικού δημοκρατισμού- προς τη σοσιαλιστική και συνεπή δημοκρατική οργάνωση του προλεταριάτου, ενάντια στην αστική τάξη και ενάντια στον οπορτουνισμό. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 74).

Πρέπει να ξέρεις να συνενώσεις την πάλη για τη δημοκρατία με την πάλη για τη σοσιαλιστική επανάσταση, υποτάσσοντας την πρώτη στη δεύτερη. Σ αυτό συνίσταται όλη η δυσκολία, σ αυτό βρίσκεται όλη η ουσία.
Εγώ όμως λέω: να μη σου ξεφύγει το κύριο (η σοσιαλιστική επανάσταση). Βάλτο αυτό στην πρώτη γραμμή, υποτάσσοντας σ αυτή, συνδυάζοντας, συνυποτάσσοντας σ αυτή, βάζοντας όλα τα δημοκρατικά αιτήματα. Και να μη ξεχνάς ότι μπορεί ν ανάψει η πάλη για το κύριο, όταν αρχίσει και η πάλη για το μερικότερο.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 49, σελίδα 347).

(ο συνειδητός εργάτης) ξέρει πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος προς το σοσιαλισμό, παρά μόνο μέσω του δημοκρατισμού, μέσω της πολιτικής ελευθερίας. Γι αυτό επιδιώκει την πλήρη και συνεπή πραγματοποίηση του δημοκρατισμού χάρη της κατάκτησης του τελικού σκοπού, του σοσιαλισμού.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 12, σελίδα 46).

Πιανόμαστε απ τα λόγια σας και ζητάμε προς το συμφέρον αυτών των μαζών, τη διεύρυνση της δικής σας αστικής δημοκρατίας για να προετοιμαστούν οι μάζες για την επανάσταση, που θα ανατρέψει εσάς, τους εκμεταλλευτές
(Άπαντα Λένιν, τόμος 37, σελίδα 291).

Η δημοκρατία είναι μορφή κράτους, μια απ τις παραλλαγές του. Επομένως, αποτελεί, όπως κάθε κράτος, οργανωμένη, συστηματική άσκηση βίας πάνω στα άτομα. Αυτό από τη μια μεριά.
Από την άλλη όμως, σημαίνει την τυπική αναγνώριση της ισότητας ανάμεσα στους πολίτες, του ίσου δικαιώματος όλων να καθορίζουν τη συγκρότηση του κράτους και να το διοικούν.
Αυτό πάλι με τη σειρά του, συνδέεται με το ζήτημα ότι σε μια ορισμένη βαθμίδα της εξέλιξής της η δημοκρατία, πρώτο, συσπειρώνει το προλεταριάτο, την επαναστατική τάξη, ενάντια στον καπιταλισμό και της δίνει τη δυνατότητα να τσακίσει, να κάνει θρύψαλα, να σαρώσει απ το πρόσωπο της γης την αστική, έστω και δημοκρατική-αστική, κρατική μηχανή, το μόνιμο στρατό, την αστυνομία, την υπαλληλοκρατία, να τα αντικαταστήσει με μια πιο δημοκρατική, που παραμένει όμως ακόμα κρατική μηχανή, με τη μορφή των ένοπλων εργατικών μαζών, που εξελίσσεται σε μια καθολική συμμετοχή του λαού στην πολιτοφυλακή.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 33, σελίδα 100).

Όταν ο Ένγκελς λέει πως στη δημοκρατία το κράτος μένει «όχι λιγότερο» απ τη μοναρχία μια «μηχανή καταπίεσης μιας τάξης από μια άλλη», αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι η μορφή της καταπίεσης δεν ενδιαφέρει το προλεταριάτο, όπως διδάσκουν ορισμένοι αναρχικοί.
Η πιο πλατιά, η πιο ελεύθερη, η πιο ανοιχτή μορφή ταξικής πάλης και ταξικής καταπίεσης, διευκολύνουν τεράστια το προλεταριάτο στον αγώνα για την εκμηδένιση των τάξεων γενικά.
…Μαζί με την τεράστια διεύρυνση του δημοκρατισμού, που για πρώτη φορά γίνεται δημοκρατισμός για τους φτωχούς, δημοκρατισμός για το λαό κι όχι δημοκρατισμός για τους πλούσιους, η δικτατορία του προλεταριάτου επιβάλλει στους καταπιεστές, τους εκμεταλλευτές, τους καπιταλιστές, μια σειρά περιορισμούς της ελευθερίας.
Δημοκρατία για την τεράστια πλειοψηφία του λαού και καθυπόταξη με τη βία, δηλαδή αποκλεισμός των εκμεταλλευτών, των καταπιεστών απ τη δημοκρατία. Αυτή είναι η παραλλαγή της δημοκρατίας στο πέρασμα απ τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό.
…στον κομμουνισμό για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, μένει όχι μόνο το αστικό δίκαιο, αλλά ακόμη και το αστικό κράτος-δίχως αστική τάξη.
…Η δημοκρατία έχει τεράστια σημασία στον αγώνα της εργατικής τάξης ενάντια στους καπιταλιστές για την απελευθέρωσή της.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 33, Κράτος και Επανάσταση).

Αν υπάρχει κάτι που δεν χωράει καμιά αμφισβήτηση, είναι ότι το κόμμα μας και η εργατική τάξη, μπορούν να έρθουν στην εξουσία μονάχα με την πολιτική μορφή της λαοκρατικής δημοκρατίας. Η δημοκρατία αυτή είναι μάλιστα που αποτελεί ειδική μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου.
…Η ως το τέλος ανάπτυξη της δημοκρατίας, η αναζήτηση των μορφών αυτής της ανάπτυξης, ο έλεγχός τους στην πράξη κλπ αποτελούν ένα απ τα συστατικά καθήκοντα της πάλης για την κοινωνική επανάσταση.
Κανένας δημοκρατισμός χωριστά παρμένος δεν θα δώσει σοσιαλισμό, στη ζωή όμως ο δημοκρατισμός δεν «θα παρθεί» ποτέ «χωριστά», αλλά «θα παρθεί μαζί» με άλλα φαινόμενα, θα ασκεί την επιρροή του και στην οικονομία, θα προωθεί τον μετασχηματισμό της, θα δέχεται την επίδραση της οικονομικής εξέλιξης κλπ. Τέτοια είναι η διαλεκτική της ζωντανής ιστορίας.
…Αυτή η ανατίναξη της παλιάς κρατικής εξουσίας και η αντικατάστασή της με μια καινούργια, αληθινά δημοκρατική εξουσία.
(Ένγκελς, Άπαντα Λένιν, τόμος 33, Κράτος και Επανάσταση).

Το χρηματιστικό κεφάλαιο θα αγοράσει και θα διαφθείρει «ελεύθερα» την πιο ελεύθερη δημοκρατική και ρεπουμπλικανική κυβέρνηση και τους αιρετούς υπαλλήλους οποιασδήποτε, έστω και ανεξάρτητης χώρας. Η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, όπως και του κεφαλαίου γενικά, δεν μπορεί να εξαλειφθεί με κανέναν μετασχηματισμό στον τομέα της πολιτικής δημοκρατίας.
Αυτή όμως η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου δεν εκμηδενίζει καθόλου τη σημασία της πολιτικής δημοκρατίας, σαν της πιο ελεύθερης, πιο πλατιάς και πιο ξεκάθαρης μορφής ταξικής καταπίεσης και ταξικής πάλης.
…ανάγκη να διατυπώνονται και να πραγματοποιούνται όλες αυτές οι διεκδικήσεις όχι ρεφορμιστικά, αλλά επαναστατικά, χωρίς να περιοριζόμαστε στα πλαίσια της αστικής νομιμότητας, αλλά σπάζοντάς τα, χωρίς να ικανοποιούμαστε με την κοινοβουλευτική δράση και τις διαμαρτυρίες στα λόγια, αλλά τραβώντας στην ενεργό δράση τις μάζες, επεκτείνοντας και υποδαυλίζοντας την πάλη για κάθε ζωτική δημοκρατική διεκδίκηση, ως την άμεση επίθεση του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, δηλαδή ως τη σοσιαλιστική επανάσταση που απαλλοτριώνει την αστική τάξη.

Η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί ν ανάψει όχι μόνο από μια μεγάλη απεργία ή διαδήλωση στους δρόμους ή από μια εξέγερση πεινασμένων ή από μια στρατιωτική εξέγερση ή από μια ανταρσία των αποικιών, αλλά και από οποιαδήποτε πολιτική κρίση σαν την υπόθεση Ντρέϊφους ή το επεισόδιο στην πόλη Τσάμπερν ή σε σύνδεση με ένα δημοψήφισμα για τον αποχωρισμό ενός έθνους κλπ.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 27,σελίδα 258).

Η ρεπουμπλικανική δημοκρατία δεν αναγνωρίζει επίσημα καμιά περιουσιακή διάκριση (ανάμεσα στους πολίτες). Σ αυτήν ο πλούτος ασκεί την εξουσία του έμμεσα, μα γι αυτό και ασφαλέστερα.
Απ τη μια πλευρά με τη μορφή της ανοιχτής εξαγοράς των δημοσίων υπαλλήλων (κλασικό παράδειγμα η Αμερική), απ την άλλη πλευρά με τη μορφή της συμμαχίας κυβέρνησης και χρηματιστηρίου που γίνεται τόσο πιο εύκολα όσο περισσότερο αυξάνουν τα κρατικά χρέη και όσο περισσότερο οι μετοχικές εταιρείες συγκεντρώνουν στα χέρια τους όχι μόνο τις μεταφορές, μα και την ίδια την παραγωγή και βρίσκουν κι αυτές με τη σειρά τους το κέντρο τους στο χρηματιστήριο.
(Ένγκελς, Καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους, σ 184).

Η ρεπουμπλικανική δημοκρατία αντιφάσκει «λογικά» με τον καπιταλισμό, επειδή εξισώνει «επίσημα» τον πλούσιο και τον φτωχό. Αυτή είναι μια αντίφαση ανάμεσα στο οικονομικό σύστημα και στο πολιτικό εποικοδόμημα.
Ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και τη δημοκρατία υπάρχει επίσης αντίφαση, που τη βαθαίνει ή την επιδεινώνει το γεγονός ότι η αντικατάσταση του ελεύθερου συναγωνισμού απ το μονοπώλιο «δυσκολεύει» ακόμη περισσότερο την πραγματοποίηση κάθε λογής πολιτικών ελευθεριών.
Πως όμως συμβιβάζεται ο καπιταλισμός με τη δημοκρατία; Με την έμμεση εφαρμογή της παντοκρατορίας του κεφαλαίου. Τα οικονομικά μέσα για το σκοπό αυτό είναι δύο: 1. άμεση εξαγορά. 2. Συμμαχία της κυβέρνησης με το χρηματιστήριο. Εφόσον κυριαρχεί η εμπορευματική παραγωγή, η αστική τάξη, η εξουσία του χρήματος, η εξαγορά (άμεση και μέσω του χρηματιστηρίου) είναι «πραγματοποιήσιμη» σε οποιαδήποτε μορφή διακυβέρνησης, σε οποιαδήποτε δημοκρατία. Γεννιέται το ερώτημα: τι αλλάζει με την αντικατάσταση του καπιταλισμού απ τον ιμπεριαλισμό; Μόνο ότι η εξουσία του χρηματιστηρίου δυναμώνει.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 9.

Είναι πολύ ενδεχόμενο οι εργαζόμενοι κάποιας χώρας ν ανατρέψουν την αστική τάξη πριν την πραγματοποίηση έστω και ενός μόνο ριζικού δημοκρατικού μετασχηματισμού στο ακέραιο.
Είναι όμως εντελώς αδιανόητο ότι το προλεταριάτο σαν ιστορική τάξη, θα μπορέσει να νικήσει την αστική τάξη, αν δεν θα έχει προετοιμαστεί γι αυτό το πράγμα με τη διαπαιδαγώγησή του στο πνεύμα του πιο συνεπούς και του πιο επαναστατικά αποφασιστικού δημοκρατισμού.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 27, σελίδα 65).

Να ζωντανεύουμε τα Σοβιέτ, να προσελκύουμε τους εξωκομματικούς, να ελέγχουμε με εξωκομματικούς τη δουλειά των κομματικών, μάλιστα αυτό είναι απόλυτα σωστό. Να πω υπάρχει πολύ δουλειά. Άφθονη δουλειά.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 44, σελίδα 81).

Να διαγράψουμε 100-200 χιλιάδες κομμουνιστές.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 44, σελίδα 171).

Η βία ισχύει ενάντια σε όσους θέλουν να επαναφέρουν την εξουσία τους, σ αυτό όμως και εξαντλείται η σημασία της βίας. Από κει και πέρα ισχύει η επιρροή και το παράδειγμα.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 42, σελίδα 75).

Το ζήτημα της δικτατορίας του προλεταριάτου μπορεί να μπαίνει μόνο τότε, όταν γίνεται λόγος για εκμηδένιση της αστικής τάξης.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 39, σελίδα 429).

…να προσελκύεται όλος χωρίς εξαίρεση ο εργαζόμενος πληθυσμός να συμμετέχει πρωτοβουλιακά στη διακυβέρνηση του κράτους.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 38, σελίδα 93).

Το χαμηλό αυτό πολιτιστικό επίπεδο, κάνει ώστε το Σοβιέτ που σύμφωνα με το πρόγραμμά τους είναι όργανα διοίκησης μέσω των εργαζομένων, στην πραγματικότητα να γίνονται όργανα διοίκησης για τους εργαζόμενους μέσω του πρωτοπόρου στρώματος του προλεταριάτου και όχι μέσω των εργαζόμενων μαζών.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 38, σελίδα 172).

Τη δικτατορία δεν την εφαρμόζει όλος ο λαός, αλλά μόνο ο επαναστατημένος λαός, που όμως δεν φοβάται καθόλου όλο το λαό, που αποκαλύπτει σε όλο το λαό τις αιτίες των ενεργειών του, σε όλες τις λεπτομέρειές τους, που τραβάει πρόθυμα όλο το λαό να συμμετάσχει όχι μόνο στην διακυβέρνηση του κράτους, αλλά και στην εξουσία και στην ίδια την οργάνωση του κράτους.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 41, σελίδα 383).

…εμείς το προλεταριάτο της Ρωσίας, προπορευόμαστε από οποιαδήποτε Αγγλία ή οποιαδήποτε Γερμανία ως προς το πολιτικό μας καθεστώς, ως προς τη δύναμη της πολιτικής εξουσίας των εργατών και ταυτόχρονα βρισκόμαστε πίσω απ το πιο καθυστερημένο δυτικοευρωπαϊκό κράτος ως προς την οργάνωση ενός ικανοποιητικού κρατικού καπιταλισμού, ως προς το επίπεδο πολιτισμού και του βαθμού προετοιμασίας για την υλικοπαραγωγική «εφαρμογή» του σοσιαλισμού.
…Θα ήταν ανεπανόρθωτο λάθος να διακηρύξουμε πως μια και είναι παραδεκτό ότι οι οικονομικές μας «δυνάμεις» δεν αντιστοιχούν στην πολιτική μας δύναμη, «συνεπώς» δεν έπρεπε να πάρουμε την εξουσία.
Έτσι σκέπτονται οι «άνθρωποι σε θήκη» που ξεχνάνε ότι «αντιστοιχία» δεν θα υπάρχει ποτέ, ότι δεν μπορεί να υπάρχει στην εξέλιξη της φύσης, όπως και στην εξέλιξη της κοινωνίας, ότι μόνο με μια σειρά προσπάθειες –και η κάθε μια απ αυτές χωριστά παρμένη, θα είναι μονόπλευρη, θα παρουσιάζει κάποια έλλειψη αντιστοιχίας- θα δημιουργηθεί ένας ολοκληρωμένος σοσιαλισμός απ την επαναστατική συνεργασία των προλετάριων αυτών των χωρών.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 36, σελίδα 306, 5.V. 1918).

Η κοινωνικοποίηση ακριβώς κατά τούτο ξεχωρίζει απ την απλή δήμευση: ότι μπορούμε να δημεύουμε με μόνη την «αποφασιστικότητα|», χωρίς να έχουμε την ικανότητα να καταγράφουμε σωστά και να κατανέμουμε σωστά, δεν μπορούμε όμως να κοινωνικοποιήσουμε, αν δεν έχουμε αυτή την ικανότητα.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 36, σελίδα 294).

Καταγραφή και έλεγχος, να ποιο είναι το κύριο που χρειάζεται για τη ρύθμιση, για τη σωστή λειτουργία της 1ης φάσης της κομμουνιστικής κοινωνίας.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 36, σελίδα 314).

Εδώ δεν παλεύει ο κρατικός καπιταλισμός ενάντια στο σοσιαλισμό., αλλά η μικροαστική τάξη και ο ιδιωτικός καπιταλισμός παλεύουν μαζί, από κοινού και ενάντια στον κρατικό καπιταλισμό και ενάντια στο σοσιαλισμό.
Η μικροαστική τάξη αντιστέκεται σε κάθε κρατική παρέμβαση, καταγραφή και έλεγχο, τόσο κρατικο-καπιταλιστική, όσο και κρατικο-σοσιαλιστική.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 36, σελίδα 296).

Στη χώρα μας η οικονομική ρίζα της γραφειοκρατίας είναι άλλη: το κομμάτιασμα, η διασπορά του μικρού παραγωγού, η φτώχεια του, το χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο, η έλλειψη δρόμων, η αγραμματοσύνη, η έλλειψη ανταλλαγών ανάμεσα στη γεωργία και τη βιομηχανία, η ελλιπής σύνδεση και η αμοιβαία επικοινωνία ανάμεσά τους.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 43, σελίδα 230).

Η σκέψη του Μάρξ συνίσταται στο ότι η εργατική τάξη πρέπει να συντρίψει, να τσακίσει την «έτοιμη κρατική μηχανή» και να μην περιοριστεί στην απλή κατάληψή της.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 3, σελίδα 37).

Ουσιαστικά εμείς πήραμε τον παλιό μηχανισμό απ τον τσάρο και την αστική τάξη…όλη η δουλειά πρέπει να στραφεί προς τη βελτίωση του μηχανισμού.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 347).

Κληρονομήσαμε τον παλιό κρατικό μηχανισμό κι αυτό ήταν η συμφορά μας. …Κάτω όμως διευθύνουν όπως θέλουν αυτοί.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 29, σελίδα 357).

Οι μεγαλογαιοκτήμονες και οι καπιταλιστές της Ρωσίας δεν εξαφανίστηκαν, απαλλοτριώθηκαν όμως ολοκληρωτικά, νικήθηκαν πολιτικά πέρα για πέρα σαν τάξη και τα υπολείμματα της τάξης αυτής κρύφτηκαν ανάμεσα στους δημόσιους υπαλλήλους της σοβιετικής εξουσίας.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 44, σελίδα 5).

Δεν μπορείς να διώξεις τη γραφειοκρατία σε μια αγροτική χώρα. Μπορείς μόνο με μια αργή, επίμονη δουλειά, να τη μειώσεις.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 52, σελίδα 193).

Είμαστε υποχρεωμένοι να παίρνουμε και παλιούς υπαλλήλους, γιατί δεν υπάρχουν άλλοι.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 38, σελίδα 256).

Είναι καθαρό τι μας λείπει: το στρώμα των κομμουνιστών που διοικεί δεν έχει ένα ανώτερο επίπεδο πολιτισμού.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 95).

Είναι αλήθεια, μπορεί να δημιουργηθεί εδώ η εντύπωση ότι οι νικημένοι έχουν ανώτερο πολιτισμό. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Ο πολιτισμός τους είναι άθλιος, τιποτένιος, ωστόσο βρίσκεται σε καλύτερο επίπεδο από τον δικό μας. Όσο κι αν είναι αξιοθρήνητος και άθλιος, είναι όμως ανώτερος από εκείνον που έχουν τα στελέχη μας, οι κομμουνιστές, γιατί αυτοί δεν ξέρουν αρκετά την τέχνη να διοικούν. Οι κομμουνιστές μπαίνοντας επικεφαλής ορισμένων υπηρεσιών-και πολλές φορές οι σαμποταριστές τους προωθούν σκόπιμα και έντεχνα εκεί για ν αποκτήσουν μια ταμπέλα-προκάλυμμα- πολλές φορές οι κομμουνιστές πιάνονται κορόϊδα.
…Θα μπορέσουν οι υπεύθυνοι κομμουνιστές της ΣΟΣΔΡ και του ΚΚ Ρωσίας να καταλάβουν ότι δεν ξέρουν να διοικούν; Ότι φαντάζονται πως οδηγούν, ενώ στην πραγματικότητα τους οδηγούν; Αν μπορέσουν να καταλάβουν αυτό το πράγμα, τότε ασφαλώς θα μάθουν, γιατί μπορεί κανείς να μάθει. Μα για να μάθει κανείς πρέπει να μελετά, κι εμείς δεν μελετάμε. Σε μας δίνουν δεξιά κι αριστερά διαταγές και βγάζουν διατάγματα και το αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου εκείνο που θέλουν.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 96).

Τώρα μπαίνει μπροστά μας το καθήκον να χτίσουμε τα θεμέλια της σοσιαλιστικής οικονομίας. Έγινε αυτό; Όχι, δεν έγινε. Δεν έχουμε ακόμη το θεμέλιο του σοσιαλισμού
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 109).

Ο σ Στάλιν που έγινε γενικός γραμματέας, συγκέντρωσε στα χέρια του απεριόριστη εξουσία και δεν είμαι βέβαιος αν θα τα καταφέρνει πάντοτε να χρησιμοποιεί αυτή την εξουσία με αρκετή περίσκεψη.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 345).

Αν δεν κλείνουμε τα μάτια μας μπροστά στην πραγματικότητα, πρέπει να παραδεχθούμε πως σήμερα η προλεταριακή πολιτική του κόμματός μας καθορίζεται όχι απ τη σύνθεσή του, αλλά απ το τεράστιο, το απόλυτο κύρος του λεπτότατου εκείνου στρώματος που μπορεί να ονομαστεί παλιά φρουρά του κόμματος. Αρκεί μια μικρή εσωτερική πάλη μέσα σ αυτό το στρώμα, ώστε το κύρος του, αν δεν υποσκαφτεί, ν αδυνατίσει πάντως τόσο, ώστε να μην είναι πια εκείνο που θ αποφασίζει.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 20).

Ενώ η δική μας κοινωνία βγήκε απ την καπιταλιστική τροχιά και δεν μπήκε ακόμη σε καινούργια τροχιά. Το κράτος μας όμως δεν το κυβερνά η αστική τάξη, αλλά το προλεταριάτο.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 85).

Η οικονομική δύναμη που έχει στα χέρια του το προλεταριακό κράτος της Ρωσίας είναι εντελώς επαρκής για να εξασφαλιστεί το πέρασμα στον κομμουνισμό. Τι μας λείπει λοιπόν; Είναι καθαρό τι μας λείπει: το στρώμα των κομμουνιστών που διοικεί δεν έχει ένα ανώτερο επίπεδο πολιτισμού. Αν πάρουμε λχ τη Μόσχα, εκεί υπάρχουν 4.700 υπεύθυνοι κομμουνιστές κι αν πάρουμε τη γραφειοκρατική αυτή μηχανή, αυτό το βουνό- τότε ποιός, ποιόν οδηγεί εδώ; Αμφιβάλλω πολύ αν μπορεί κανείς να πει ότι οι κομμουνιστές οδηγούν αυτό το βουνό. Για να πούμε την αλήθεια δεν οδηγούν, αλλά οδηγούνται.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 95).

Στη Ρωσία οι αγρότες κέρδισαν απ την επανάσταση περισσότερα απ ότι η εργατική τάξη. Από θεωρητική άποψη, αυτό βέβαια δείχνει ότι η επανάσταή μας ήταν ως ένα βαθμό αστική.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 44, σελίδα 46).

Μπροστά μας προβάλλουν 2 κύρια καθήκοντα που αποτελούν μια εποχή. Είναι το καθήκον της μετάπλασης του μηχανισμού μας που είναι εντελώς άχρηστος και που τον πήραμε ολοκληρωτικά απ την προηγούμενη εποχή.
Το 2ο καθήκον αφορά την πολιτιστική δουλειά μέσα στην αγροτιά. Και η πολιτιστική αυτή δουλειά στην αγροτιά σαν σκοπός οικονομικός αποσκοπεί ακριβώς στην οργάνωση σε συνεταιρισμούς. Όταν οργανωθεί όλος ο πληθυσμός σε συνεταιρισμούς, θα στεκόμαστε ήδη και τα δυο πόδια σε σοσιαλιστικό έδαφος.
Ο όρος όμως αυτός της οργάνωσης όλου του πληθυσμού σε συνεταιρισμούς, προϋποθέτει ένα τέτοιο πολιτιστικό επίπεδο της αγροτιάς (ακριβώς της αγροτιάς, που είναι τεράστια μάζα) που η καθολική οργάνωση σε συνεταιρισμούς είναι αδύνατο να γίνει χωρίς μια ολόκληρη πολιτιστική επανάσταση.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 376).

Και σε μας επίσης δεν φτάνει ο πολιτισμός για να περάσουμε αμέσως στο σοσιαλισμό, αν και για το σκοπό αυτό έχουμε τις πολιτικές προϋποθέσεις.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 44).

Για τη δημιουργία του σοσιαλισμού, λένε, απαιτείται πολιτιστικιή ανάπτυξη. Όμως γιατί δεν θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε πρώτα τέτοιες προϋποθέσεις πολιτιστικής ανάπτυξης στη χώρα μας όπως είναι το διώξιμο των τσιφλικάδων και των ρώσων καπιταλιστών και ύστερα πια ν αρχίσουμε την πορεία προς το σοσιαλισμό;
Θυμάμαι ότι ο Ναπολέοντας έγραφε: «Στην αρχή πρέπει να εμπλακούμε σε σοβαρή μάχη κι εκεί πια βλέπουμε τι θα γίνει…».
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 381).

Οι αντίπαλοί μας πολλές φορές μας έλεγαν ότι επιχειρούμε παράλογο έργο: την εμφύτευση του σοσιαλισμού σε μια χώρα πολιτιστικά καθυστερημένη. Όμως έπεσαν έξω σε τούτο. Ότι εμείς δεν αρχίσαμε από κει που θάπρεπε ν αρχίσουμε σύμφωνα με τη θεωρία (των κάθε λογής σοφολογιότατων) και ότι στη χώρα μας η πολιτική και κοινωνική επανάσταση αποδείχθηκε ο πρόδρομος της πολιτιστικής επανάστασης.
Τώρα μας φτάνει η πολιτιστική αυτή επανάσταση για να γίνουμε πέρα για πέρα σοσιαλιστική χώρα, όμως η πολιτιστική αυτή επανάσταση παρουσιάζει για μας απίστευτες δυσκολίες και καθαρά πολιτιστικού χαρακτήρα (γιατί είμαστε αγράμματοι) και υλικού χαρακτήρα (γιατί για να είναι κανείς πολιτισμένος χρειάζεται μια ορισμένη ανάπτυξη των υλικών μέσων παραγωγής, χρειάζεται μια ορισμένη υλική βάση).
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 376).

…προβάλλουν ένα απίθανο σχηματικό επιχείρημα…ότι δηλαδή δεν ωριμάσαμε ακόμα για το σοσιαλισμό, ότι δεν έχουμε τις αντικειμενικές οικονομικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό. Και δεν έρχεται σε κανενός το μυαλό ν αναρωτηθεί: μα δεν μπορούσε άραγε ένας λαός που βρέθηκε μπροστά σε μια επαναστατική κατάσταση, όπως αυτή που διαμορφώθηκε στον 1ο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, όταν επέδρασε πάνω του το αδιέξοδο της κατάστασης, που να ριχτεί σε μια τέτοια πάλη που θα του έδινε έστω και μια πιθανότητα να κατακτήσει όχι εντελώς συνηθισμένες συνθήκες για την παραπέρα ανάπτυξη του πολιτισμού του;

…τι θα κάναμε αν το πλήρες αδιέξοδο της κατάστασης δεκαπλασιάζοντας τις δυνάμεις των εργατών και των αγροτών μας άνοιγε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε τις βασικές προϋποθέσεις του πολιτισμού με διαφορετικό τρόπο απ ότι σε όλα τα άλλα δυτικοευρωπαϊκά κράτη. Μήπως άλλαξε απ αυτό το γεγονός η γενική γραμμή εξέλιξης της ιστορίας;
…Αν για τη δημιουργία του σοσιαλισμού απαιτείται ένα ορισμένο επίπεδο πολιτισμού (αν και κανένας δεν μπορεί να πει ποιο είναι ακριβώς αυτό το ορισμένο «επίπεδο πολιτισμού», γιατί κάθε δυτικοευρωπαϊκό κράτος έχει και διαφορετικό επίπεδο), τότε γιατί δεν μπορούμε ν αρχίσουμε πρώτα απ την κατάκτηση με επαναστατικό τρόπο των προϋποθέσεων γι αυτό το ορισμένο επίπεδο και μετά πια βασισμένοι στην εργατοαγροτική εξουσία και στο σοβιετικό καθεστώς, να προχωρήσουμε για να φτάσουμε τους άλλους λαούς;
(Άπαντα Λένιν, τόμος 45, σελίδα 380).

Μια επανάσταση στις μορφές της ιδιοκτησίας δεν λύνει το πρόβλημα του σοσιαλισμού, αλλά απλά το θέτει.
…Η εφαρμογή σοσιαλιστικών μεθόδων για τη λύση προσοσιαλιστικών προβλημάτων, αυτή είναι όλη η ουσία της σημερινής οικονομικής και πολιτιστικής δουλειάς στη Σοβιετική Ένωση.
…Η βάση της γραφειοκρατικής κυριαρχίας είναι η φτώχεια της κοινωνίας σε αντικείμενα κατανάλωσης, με αποτέλεσμα τον αγώνα του καθένα ενάντια σε όλους. Όταν υπάρχουν αρκετά αγαθά σ ένα κατάστημα, οι αγοραστές μπορούν να έρθουν όποτε θέλουν. Όταν υπάρχουν λίγα αγαθά, οι αγοραστές αναγκάζονται να κάνουν ουρά. Όταν οι ουρές είναι πολύ μακριές, είναι αναγκαίο να διοριστεί ένας αστυφύλακας για να κρατάει την τάξη. Αυτή είναι η αφετηρία της εξουσίας της σοβιετικής γραφειοκρατίας. Αυτή «ξέρει» ποιος πρέπει να πάρει κάτι και ποιος πρέπει να περιμένει.
(Τρότσκι, Προδομένη Επανάσταση).

Οι τάξεις διαφέρουν μεταξύ τους όχι ως προς τα νομικά προνόμια, αλλά ως προς τις πραγματικές συνθήκες, ότι συνεπώς οι τάξεις της σύγχρονης κοινωνίας προϋποθέτουν νομική ισότητα.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 2, σελίδα 501).

Το κράτος μας δεν είναι εργατικό, αλλά εργατοαγροτικό. Από το πρόγραμμά μας είναι ήδη φανερό πως έχουμε κράτος εργατικό με γραφειοκρατική διαστρέβλωση.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 42, σελίδα 208).

Το «ένα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω» του Λένιν, ενός έξοχου μέλους της ομάδας της Ίσκρα, είναι μια μεθοδική έκθεση των ιδεών της υπερ-συγκεντρωτικής τάσης στο ρωσικό κίνημα.
…Η κεντρική επιτροπή θα είναι το μόνο σκεπτόμενο στοιχείο στο κόμμα. Οι υπόλοιποι κομματικοί σχηματισμοί θα είναι απλά τα εκτελεστικά άκρα της.
…Η σοσιαλδημοκρατία είναι το πρώτο κίνημα στην ιστορία των ταξικών κοινωνιών που βασίζεται σε όλες τις φάσεις και την πορεία του, στην οργάνωση και στην άμεση, ανεξάρτητη δράση των μαζών.
…Κακοποιούμε τις λέξεις και αυταπατόμαστε όταν χρησιμοποιούμε τον ίδιο όρο –την πειθαρχία- σε τόσο διαφορετικές καταστάσεις…
…Ποιο είναι το κοινό μεταξύ της συστηματικής υποταγής μιας καταπιεσμένης τάξης και την αυτό-πειθάρχηση και οργάνωση μιας τάξης που αγωνίζεται για τη χειραφέτησή της;
…όμως απ τη γενική μας αντίληψη για τη φύση της σοσιαλδημοκρατικής οργάνωσης, αισθανόμαστε δικαιολογημένοι να συμπεράνουμε ότι το πνεύμα αυτό απαιτεί –ιδίως στα πρώτα βήματα ενός μαζικού κινήματος- τον συντονισμό και την ενοποίηση του κινήματος και όχι την αυστηρή υποταγή σε ένα σύστημα κανονισμών.

…Τίποτε δεν θα εγκλωβίσει σιγουρότερα ένα νεαρό εργατικό κίνημα στην ελίτ της διανόησης της πεινασμένης για εξουσία, απ αυτόν τον γραφειοκρατικό ζουρλομανδύα, που θ ακινητοποιήσει το κίνημα και θα το μετατρέψει σε ένα αυτόματο που θα το χειρίζεται η κεντρική επιτροπή. Απ την άλλη μεριά δεν υπάρχει καμιά μεγαλύτερη εγγύηση ενάντια στην οπορτουνιστική ίντριγκα και προσωπική φιλοδοξία, απ την ανεξάρτητη επαναστατική δράση του προλεταριάτου, σαν αποτέλεσμα της οποίας οι εργάτες θ αποκτήσουν την αίσθηση της πολιτικής υπευθυνότητας και της αυτοδυναμίας τους.

Αυτό που σήμερα είναι μόνο ένα φάντασμα που στοιχειώνει τη φαντασία του Λένιν, αύριο μπορεί να είναι πραγματικότητα.
…Πολύ πιο σημαντικό είναι το θεμελιακό λάθος της ιδέας που διέπει τον ανεπιφύλακτο συγκεντρωτισμό, ότι δηλαδή ο δρόμος του οπορτουνισμού μπορεί να εμποδιστεί με τις παραγράφους του κομματικού καταστατικού.
…ένα ιστορικό ρεύμα μπορεί να περάσει ακόμα κι απ το κόσκινο της πιο προσεκτικά διατυπωμένης παραγράφου.
…Συμπεραίνουμε ότι το κίνημα αυτό μπορεί καλύτερα να προχωρήσει με το να ελίσσεται ανάμεσα απ τους δυο κινδύνους που συνεχώς το απειλούν. Δηλαδή απ την απώλεια του μαζικού χαρακτήρα και την εγκατάλειψη του τελικού στόχου. Ο πρώτος είναι ο κίνδυνος τη επιστροφής στο χαρακτήρα της σέκτας, ο δεύτερος είναι αυτός του να καταντήσουμε ένα κίνημα αστικών κοινωνικών μεταρρυθμίσεων.
…Το μόνο «υποκείμενο» που αξίζει το ρόλο του διευθυντή, είναι το συλλογικό «εγώ» της εργατικής τάξης.
Η εργατική τάξη απαιτεί το δικαίωμα να κάνει τα λάθη της και να μάθει τη διαλεκτική της ιστορίας.
…Ας μιλήσουμε ανοιχτά. Ιστορικά, τα λάθη που διαπράττονται από ένα πραγματικά επαναστατικό κίνημα, είναι απείρως περισσότερο καρποφόρα, απ το οποιοδήποτε αλάθητο της πιο έξυπνης κεντρικής επιτροπής.
(Ρόζα Λούξενμπουργκ, Μαρξισμός ή Λενινισμός).

Χωρίς την απεριόριστη ελευθερία του τύπου, χωρίς το δικαίωμα να συνεταιρίζονται και να συνέρχονται ελεύθερα, είναι εντελώς αδύνατο να εννοηθεί η κυριαρχία των μεγάλων λαϊκών μαζών.
…Η αστική ταξική κυριαρχία δεν είχε ανάγκη απ τη μόρφωση και την πολιτική διαπαιδαγώγηση όλης της λαϊκής μάζας ή τουλάχιστον δεν την είχε ανάγκη πέρα από ορισμένα πολύ στενά όρια. Για την προλεταριακή δικτατορία όμως, αυτά είναι τα ζωτικά της στοιχεία, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να υπάρχει.
…καταργώντας τη δημόσια ζωή, έφραξαν την πηγή της πολιτικής πείρας και της προοδευτικής ανάπτυξης.
…Η ελευθερία νοείται πάντα ελευθερία για κείνον που σκέφτεται διαφορετικά…
…Ο απόλυτος δημόσιος έλεγχος είναι αναγκαίος.
…Η πρακτική του σοσιαλισμού απαιτεί μια πλήρη πνευματική μεταμόρφωση των ξεπεσμένων από αιώνες αστικής κυριαρχίας μαζών. Πρέπει να μπουν κοινωνικά ένστικτα στη θέση των εγωϊστικών, μαζική πρωτοβουλία στη θέση της αδράνειας, ιδεαλισμός που ξεπερνάει όλα τα πάθη.
…Ο μοναδικός δρόμος γι αυτή την αναγέννηση είναι το σχολείο της δημόσιας ζωής, η απεριόριστη και όσο το δυνατόν πλατύτερη δημοκρατία, η κοινή γνώμη. Η τρομοκρατία είναι εκείνη που διαφθείρει.
…χωρίς γενικές εκλογές, απεριόριστη ελευθερία του τύπου και των συγκεντρώσεων, ελεύθερη πάλη των ιδεών, η ζωή ξεψυχάει μέσα σε όλους τους δημόσιους θεσμούς, γίνεται μια ζωή επιφανειακή, όπου η γραφειοκρατία μένει το μόνο ενεργό στοιχείο.

…Το βασικό λάθος της θεωρίας των Λένιν-Τρότσκι είναι ότι, ακριβώς όπως ο Κάουτσκι, αντιθέτουν τη δικτατορία προς τη δημοκρατία. «Δημοκρατία ή δικτατορία», έτσι μπαίνει το ζήτημα τόσο για τους μπολσεβίκους, όσο και για τον Κάουτσκι.
…(το προλεταριάτο όταν πάρει την εξουσία, πρέπει ν ασκήσει αμέσως) δικτατορία της τάξης, όχι ενός κόμματος ή μιας κλίκας, δικτατορία μιας τάξης, δηλαδή μέσα στην πιο πλατιά δημοκρατία με την πιο ενεργή και ανεμπόδιστη συμμετοχή των λαϊκών μαζών, μέσα σε μια απεριόριστη δημοκρατία.
Η σοσιαλιστική δημοκρατία αρχίζει ταυτόχρονα με το έργο της κατάλυσης της ταξικής κυριαρχίας, απ τη στιγμή της κατάληψης της εξουσίας απ το σοσιαλιστικό κόμμα.
…Αυτή η δικτατορία έγκειται στον τρόπο εφαρμογής της δημοκρατίας και όχι στην κατάλυσή της.
…Ακόμη αυτή η δικτατορία πρέπει να είναι το έργο της τάξης και όχι μιας μικρής μειοψηφίας, που διευθύνει εν ονόματι της τάξης.
Μ άλλα λόγια πρέπει να προχωρά ανάλογα με την ενεργό συμμετοχή των μαζών, να παραμένει κάτω απ την άμεση επίδρασή τους, να υποτάσσεται στον έλεγχο ολόκληρου του λαού και να είναι προϊόν της αυξανόμενης πολιτικής διαπαιδαγώγησης των λαϊκών μαζών.
…(ο Λένιν και οι σύντροφοί του) πρόσφεραν ό,τι πραγματικά μπορούσε να προσφερθεί κάτω από δύσκολες συνθήκες. Ο κίνδυνος αρχίζει απ τη στιγμή που μεταβάλλοντας την ανάγκη σε αρετή, αποκρυσταλλώνουν θεωρητικά την αναγκαστική, χάρη στους μοιραίους αυτούς όρους (την τρομακτική πίεση του παγκόσμιου πολέμου, την αδράνεια του γερμανικού προλεταριάτου, της γερμανικής κατοχής και όλων των άλλων εξαιρετικών δυσκολιών, δυσκολιών που θα μπορούσαν να διαφθείρουν κάθε σοσιαλιστική πολιτική) τακτική τους και θέλουν να την επιβάλλουν στο διεθνές προλεταριάτο σαν αξιομνημόνευτο πρότυπο σοσιαλιστικής τακτικής.
…οι μπολσεβίκοι έδειξαν ότι στάθηκαν ικανοί για κάθε τι που θα μπορούσε να επιτύχει ένα γνήσιο επαναστατικό κόμμα, μέσα στα όρια των ιστορικών δυνατοτήτων.
Εκείνο που χρειάζεται είναι να γίνεται διάκριση στην πολιτική των μπολσεβίκων του ουσιώδους απ το επουσιώδες, του σταθερού απ το συμπτωματικό.
…η σοσιαλιστική οργάνωση της κοινωνίας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο σε διεθνή κλίμακα.
…Στη Ρωσία το πρόβλημα μπορούσε μόνο να τεθεί, δεν μπορούσε να λυθεί.
(Ρόζα Λούξενμπουργκ, Ρωσική Επανάσταση).

Δεν μπορείς όμως να πραγματοποιήσεις τη δικτατορία του προλεταριάτου μέσω της καθολικής οργάνωσής του. Γιατί όχι μόνο σε μας, μια απ τις πιο καθυστερημένες καπιταλιστικές χώρες, αλλά και σε όλες τις άλλες καπιταλιστικές χώρες, το προλεταριάτο εξακολουθεί ακόμη να είναι τόσο διηρημένο, τόσο ταπεινωμένο, τόσο εξαγορασμένο σε μερικά μέρη (συγκεκριμένα: από τον ιμπεριαλισμό σε ορισμένες χώρες) που η καθολική οργάνωση του προλεταριάτου δεν μπορεί να πραγματοποιήσει άμεσα τη δικτατορία του. Τη δικτατορία μπορεί να την πραγματοποιήσει μόνο η πρωτοπορία που αφομοίωσε την επαναστατική δραστηριότητα της τάξης. Έτσι είναι σαν να έχουμε μια σειρά οδοντωτούς τροχούς…
…Δεν μπορείς να πραγματοποιείς τη δικτατορία χωρίς μερικά «λουριά μεταβίβασης» από την πρωτοπορία προς τη μάζα της πρωτοπόρας τάξης, από την τάξη αυτή προς τη μάζα των εργαζομένων.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 42, σελίδα 204-205).




ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΣΜΟΣ

…
Ο ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟ;

Είναι αλήθεια πως ο σταλινισμός είναι το νόμιμο προϊόν του Μπολσεβικισμού, όπως υποστηρίζουν όλοι οι αντιδραστικοί, όπως δηλώνει ο ίδιος ο Στάλιν, όπως πιστεύουν οι Μενσεβίκοι, οι αναρχικοί, και ορισμένοι αριστεροί θεωρητικοί που θεωρούν τους εαυτούς τους μαρξιστές; "Το είχαμε πάντα προβλέψει αυτό, λένε. Αρχίζοντας με την απαγόρευση των άλλων σοσιαλιστικών κομμάτων, την καταστολή των αναρχικών, και την εγκαθίδρυση της μπολσεβίκικης διχτατορίας στα Σοβιέτ, η Οχτωβριανή Επανάσταση δεν μπορούσε παρά να καταλήξει στη διχτατορία της γραφειοκρατίας. Ο Στάλιν είναι η συνέχεια και μαζί η χρεοκοπία του Λενινισμού".
Το λάθος σ΄ αυτό το συλλογισμό αρχίζει με την σιωπηρή ταύτιση του Μπολσεβικισμού, της Οχτωβριανής Επανάστασης και της Σοβιετικής Ένωσης. Το ιστορικό προτσές της πάλης των εχθρικών δυνάμεων έχει αντικατασταθεί από την εξέλιξη του Μπολσεβικισμού στο κενό. Ο Μπολσεβικισμός, όμως, δεν είναι παρά μια πολιτική τάση στενά συνδεδεμένη με την εργατική τάξη, αλλά όχι ταυτόσημη με αυτήν. Και πέρα από την εργατική τάξη, υπάρχουν στην Σοβιετική Ένωση, εκατό εκατομμύρια χωρικοί, διάφορες εθνότητες, και μια κληρονομιά καταπίεσης, αθλιότητας και αμάθειας. Το κράτος που χτίστηκε από τους Μπολσεβίκους αντανακλά όχι μόνο τη σκέψη και τη θέληση του Μπολσεβικισμού, αλλά και το πολιτιστικό επίπεδο της χώρας, την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού, την πίεση ενός βάρβαρου παρελθόντος και ενός όχι λιγότερο βάρβαρου παγκόσμιου ιμπεριαλισμού. Το να παρουσιάζει κανείς το προτσές του εκφυλισμού του Σοβιετικού κράτους σαν την εξέλιξη του καθαρού Μπολσεβικισμού, είναι σαν να αγνοεί την κοινωνική πραγματικότητα, στο όνομα ενός από τα στοιχεία της, απομονωμένου με την καθαρή λογική. Αρκεί να αποκαλέσει κανείς με το πραγματικό του όνομα το στοιχειώδες αυτό λάθος, για να εξαφανιστεί κάθε ίχνος του.
Όπως και να ΄χει, ο Μπολσεβικισμός δεν ταυτίστηκε ποτέ με την Οχτωβριανή Επανάσταση ή με το Σοβιετικό κράτος που προέκυψε απ΄ αυτήν. Ο Μπολσεβικισμός θεωρούσε τον εαυτό του σαν έναν από τους παράγοντες της Ιστορίας, τον "συνειδητό της" παράγοντα - έναν πολύ σπουδαίο αλλά όχι τον αποφασιστικό παράγοντα. Ποτέ δεν κάναμε το αμάρτημα του ιστορικού υποκειμενισμού. Είδαμε τον αποφασιστικό παράγοντα - πάνω στην υπάρχουσα βάση των παραγωγικών δυνάμεων - στην ταξική πάλη, όχι μόνο σε εθνική αλλά σε διεθνή κλίμακα.
Όταν οι Μπολσεβίκοι έκαναν παραχωρήσεις στην τάση των χωρικών για ατομική ιδιοχτησία, έβαλαν αυστηρούς κανόνες για την είσοδο μελών στο Κόμμα, ξεκαθάρισαν το Κόμμα από τα ξένα στοιχεία, απαγόρεψαν τα άλλα κόμματα, εισήγαγαν τη ΝΕΠ, κάνανε εκχωρήσεις σ΄ ότι αφορά τις επιχειρήσεις ή κλείσανε διπλωματικές συμφωνίες με ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις, έβγαλαν μερικά συμπεράσματα από το βασικό γεγονός που τους ήταν θεωρητικά καθαρό από την αρχή: ότι η κατάκτηση της εξουσίας, όσο σπουδαία και αν είναι από μόνη της, με κανέναν τρόπο δεν μεταμορφώνει το Κόμμα σε έναν κυρίαρχο ρυθμιστή του ιστορικού προτσές. Έχοντας πάρει στα χέρια του το κράτος, το Κόμμα είναι ικανό, βέβαια, να επηρεάσει την ανάπτυξη της κοινωνίας με μια δύναμη που προηγούμενα του ήταν απρόσιτη. Αλλά, με τη σειρά του, εκθέτει τον εαυτό του κάτω από την επίδραση όλων των άλλων στοιχείων της κοινωνίας - μια επίδραση δέκα φορές μεγαλύτερη. Μπορεί το Κόμμα, με μια άμεση επίθεση των εχθρικών δυνάμεων, να απομακρυνθεί από την εξουσία. Με έναν πιο βραδύ ρυθμό ανάπτυξης, μπορεί να εκφυλιστεί εσωτερικά, ενώ θα κρατιέται στην εξουσία. Είναι ακριβώς αυτή η διαλεχτική του ιστορικού προτσές που δεν κατανοείται από εκείνους τους σεχταριστές γνωσιολόγους που προσπαθούν να ανακαλύψουν στην παρακμή της σταλινικής γραφειοκρατίας ένα συντριπτικό επιχείρημα ενάντια στον Μπολσεβικισμό.
Στην ουσία αυτοί οι κύριοι λένε: το επαναστατικό κόμμα που δεν εμπεριέχει μέσα του καμιά εγγύηση ενάντια στον εκφυλισμό του είναι κακό. Με ένα τέτιο κριτήριο, ο Μπολσεβικισμός είναι φυσικά καταδικασμένος: δεν έχει κανένα φυλαχτό. Αλλά το ίδιο το κριτήριο είναι λαθεμένο. Η επιστημονική σκέψη απαιτεί μια συγκεκριμένη ανάλυση: πώς και γιατί εκφυλίστηκε το Κόμμα; Μέχρι τώρα, κανείς άλλος, πέρα από τους ίδιους τους Μπολσεβίκους, δεν έδωσαν μια τέτοια ανάλυση. Για να το κάνουν αυτό δεν χρειάστηκε να σπάσουν από τον Μπολσεβικισμό. Αντίθετα, βρήκαν στο οπλοστάσιό του όλα όσα χρειάζονταν για να εξηγήσουν την μοίρα του. Έβγαλαν τούτο δω το συμπέρασμα: είναι βέβαιο ότι ο σταλινισμός "βγήκε" από τον Μπολσεβικισμό, ωστόσο, όχι λογικά, αλλά διαλεχτικά, όχι σαν μια επαναστατική θέση αλλά σαν μια θερμιδωριανή άρνηση. Κι αυτό δεν είναι καθόλου το ίδιο.

Η ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΣΜΟΥ

Οι μπολσεβίκοι δεν χρειάστηκε, παρόλα αυτά, να περιμένουν τις Δίκες της Μόσχας για να εξηγήσουν τους λόγους της αποσύνθεσης του κυβερνητικού Κόμματος της ΕΣΣΔ. Πολύ πριν προείδαν και μίλησαν για τη θεωρητική δυνατότητα αυτής της ανάπτυξης. Ας θυμηθούμε την πρόγνωση των Μπολσεβίκων, όχι μόνο στις παραμονές της Οχτωβριανής Επανάστασης αλλά χρόνια πριν. Η ειδική διάταξη των δυνάμεων στο εθνικό και στο διεθνές πεδίο μπορεί να επιτρέψει στο προλεταριάτο να αρπάξει την εξουσία πρώτα σε μια καθυστερημένη χώρα όπως η Ρωσία. Αλλά η ίδια αυτή διάταξη των δυνάμεων αποδείχνει από τα πριν ότι δίχως μια λίγο πολύ γρήγορη νίκη του προλεταριάτου στις αναπτυγμένες χώρες, η εργατική κυβέρνηση στη Ρωσία δεν θα επιζήσει. Αφημένο μόνο του, το Σοβιετικό καθεστώς πρέπει είτε να πέσει είτε να εκφυλιστεί. Ακριβέστερα, πρώτα θα εκφυλιστεί και ύστερα θα πέσει. Εγώ ο ίδιος έγραψα γύρω από αυτό περισσότερο από μια φορά, αρχίζοντας από το 1905. Στην "Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης", (βλ. "Παράρτημα" στον τελευταίο τόμο: "Σοσιαλισμός σε μια Μόνη Χώρα") είναι συγκεντρωμένες όλες οι δηλώσεις των Μπολσεβίκων ηγετών πάνω στο ζήτημα από το 1917 μέχρι το 1923. Όλες σημαίνουν το εξής: δίχως μια επανάσταση στη Δύση, ο Μπολσεβικισμός θα λικβινταριστεί, είτε από εσωτερική αντεπανάσταση, είτε από εξωτερική επέμβαση, είτε από έναν συνδυασμό και των δύο. Ο Λένιν τόνιζε ξανά και ξανά ότι η γραφειοκρατικοποίηση του Σοβιετικού καθεστώτος δεν είναι ένα τεχνικό ή οργανωτικό ζήτημα, αλλά η δυνητική αρχή του εκφυλισμού του εργατικού κράτους.
Στο Ενδέκατο Συνέδριο του Κόμματος, τον Μάρτη του 1922, ο Λένιν μίλησε για την υποστήριξη που πρόσφεραν στην Σοβιετική Ρωσία, στην περίοδο της ΝΕΠ, ορισμένοι αστοί πολιτικοί, ιδιαίτερα ο φιλελεύθερος καθηγητής Ουστριάλοφ: "Υποστηρίζω τη Σοβιετική Ρωσία", έλεγε ο Ουστριάλοφ - αν και ήταν ένας Καντέτ, ένας αστός, ένας υποστηρικτής της επέμβασης - "γιατί έχει πάρει τον δρόμο που οδηγεί πίσω σε ένα κανονικό αστικό καθεστώς". Ο Λένιν προτιμά την κυνική φωνή του εχθρού από "τις γλυκανάλατες κομμουνιστικές ανοησίες". Σοβαρά και σκληρά προειδοποιεί το Κόμμα για τον κίνδυνο:
"Πρέπει να πούμε ειλικρινά ότι αυτά που λέει ο Ουστριάλοφ είναι δυνατά. Η Ιστορία γνωρίζει όλων των ειδών τις μεταμορφώσεις. Το να βασίζεσαι καθαρά σε πεποιθήσεις, στην πίστη και σε άλλες θαυμάσιες ηθικές ιδιότητες μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο εχτός από μια σταθερή στάση στην πολιτική. Μια χούφτα άνθρωποι μπορεί να είναι προικισμένοι με εξαίρετες ηθικές ιδιότητες, αλλά τα ιστορικά ζητήματα αποφασίζονται από γιγάντιες μάζες, που, αν οι λίγοι δεν τους κάνουν, ενδέχεται κάποια στιγμή να μην τους μεταχειριστούν και τόσο ευγενικά".
Με μια λέξη, το Κόμμα δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας της εξέλιξης και σε μια μεγαλύτερη ιστορική κλίμακα δεν είναι ο αποφασιστικός παράγοντας.
"Ένα έθνος κατακτά ένα άλλο, συνέχισε ο Λένιν στο ίδιο συνέδριο, το τελευταίο στο οποίο πήρε μέρος... Αυτό είναι απλό και κατανοητό από όλους. Αλλά τι συμβαίνει με την κουλτούρα αυτών των εθνών; Εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Αν το έθνος - κατακτητής είναι πιο πολιτισμένο από το έθνος που κατακτήθηκε, το πρώτο επιβάλλει την κουλτούρα του πάνω στο δεύτερο. Αν συμβαίνει, όμως, το αντίθετο, το έθνος που έχει κατακτηθεί επιβάλλει την κυριαρχία του πάνω στο έθνος - κατακτητή. Κάπως έτσι δεν συνέβη με την πρωτεύουσα της R.S.F.S.R.; 4.700 κομμουνιστές (μια ολόκληρη σχεδόν μεραρχία, και όλοι τους άριστοι) δεν επηρεάστηκαν από την ξένη κουλτούρα;".
Αυτά ειπώθηκαν στις αρχές του 1922, και όχι για πρώτη φορά. Η Ιστορία δε γίνεται από τους λίγους, έστω και τους "καλύτερους". Κι όχι μόνο αυτό: αυτοί οι "άριστοι" μπορούν να εκφυλιστούν στο πνεύμα μιας ξένης, δηλαδή, μιας αστικής κουλτούρας. Όχι μόνο το Σοβιετικό κράτος μπορεί να εγκαταλείψει το δρόμο προς το σοσιαλισμό, αλλά και το Μπολσεβίκικο Κόμμα μπορεί, κάτω από δυσμενείς ιστορικές συνθήκες, να χάσει το Μπολσεβικισμό του.
Από την καθαρή κατανόηση αυτού του κινδύνου προήλθε η Αριστερή Αντιπολίτευση, που σχηματίστηκε οριστικά το 1923. Καταγράφοντας μέρα με τη μέρα τα συμπτώματα του εκφυλισμού, προσπάθησε να αντιτάξει στο αναπτυσσόμενο Θερμιδόρ τη συνειδητή θέληση της προλεταριακής πρωτοπορίας. Ωστόσο, αυτός ο υποκειμενικός παράγοντας αποδείχτηκε ότι ήταν ανεπαρκής. Οι "γιγάντιες μάζες" που, σύμφωνα με τον Λένιν, αποφασίζουν για το αποτέλεσμα της πάλης, απηύδησαν από τις εσωτερικές στερήσεις και την αναμονή, για πάρα πολύ, της παγκόσμιας επανάστασης. Η διάθεση των μαζών έπεσε. Η γραφειοκρατία πήρε την πάνω βόλτα. Κυνήγησε την επαναστατική πρωτοπορία, ποδοπάτησε το Μαρξισμό, εκπόρνευσε το Μπολσεβίκικο Κόμμα. Ο σταλινισμός νίκησε. Με τη μορφή της Αριστερής Αντιπολίτευσης, ο Μπολσεβικισμός έσπασε από τη Σοβιετική γραφειοκρατία και την Κομμουνιστική Διεθνή της. Αυτή ήταν η πραγματική πορεία της εξέλιξης.
Είναι βέβαιο ότι, με μια τυπική έννοια, ο σταλινισμός προήλθε από τον Μπολσεβικισμό. Ακόμα και σήμερα, η μοσχοβίτικη γραφειοκρατία συνεχίζει να αποκαλεί τον εαυτό της Μπολσεβίκικο Κόμμα. Απλά χρησιμοποιεί την παλιά ταμπέλα του Μπολσεβικισμού για να εξαπατά καλύτερα τις μάζες. Έτσι γίνονται πιο αξιολύπητοι εκείνοι οι θεωρητικοί που περνάνε την φλούδα για κουκούτσι και την εμφάνιση για πραγματικότητα. Με την ταύτιση του Μπολσεβικισμού με το σταλινισμό, προσφέρουν την καλύτερη δυνατή υπηρεσία στους θερμιδοριανούς και ακριβώς έτσι παίζουν ένα καθαρά αντιδραστικό ρόλο.
Λαμβανομένου υπόψη του αποκλεισμού των άλλων κομμάτων από το πολιτικό προσκήνιο, τα ανταγωνιστικά συμφέροντα και οι τάσεις ποικίλων στρωμάτων του πληθυσμού, σε έναν μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, έπρεπε να βρουν την έκφρασή τους στο κυβερνητικό κόμμα. Στο βαθμό που το πολιτικό κέντρο βάρους μετατοπίστηκε από την προλεταριακή πρωτοπορία στη γραφειοκρατία, το Κόμμα άλλαξε την κοινωνική δομή του, όπως και την ιδεολογία του. Εξαιτίας της θυελώδικης πορείας ανάπτυξης, το Κόμμα υπέστη, τα τελευταία δέκα πέντε χρόνια, έναν πολύ πιό ριζικό εκφυλισμό απ΄ ότι η σοσιαλδημοκρατία σε μισό αιώνα. Οι σημερινές εκκαθαρίσεις δεν χαράσσουν απλά μια αιμάτινη γραμμή ανάμεσα στον Μπολσεβικισμό και το σταλινισμό, αλλά παρεμβάλλουν ένα ολόκληρο ποτάμι αίμα μεταξύ τους.
Η εξόντωση όλης της παλιάς γενιάς των Μπολσεβίκων, ενός σημαντικού τμήματος της μεσαίας γενιάς που συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο, και του τμήματος εκείνου της νεολαίας που κράτησε στα σοβαρά τις παραδόσεις των Μπολσεβίκων, σημαδεύει όχι απλά μια πολιτική, αλλά μια βαθιά φυσική άβυσσο ανάμεσα στον Μπολσεβικισμό και το σταλινισμό. Πώς μπορεί να το αγνοήσει κανείς αυτό;
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ "ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ"

Οι αναρχικοί από τη μεριά τους, προσπαθούν να δουν στο σταλινισμό το οργανικό προϊόν όχι μόνο του Μπολσεβικισμού και του Μαρξισμού, αλλά γενικά του "κρατικού σοσιαλισμού". Αυτοί θέλουν να αντικαταστήσουν την πατριαρχική "ομοσπονδία των ελεύθερων κοινοτήτων" του Μπακούνιν, με την πιο σύγχρονη ομοσπονδία των ελεύθερων Σοβιέτ. Αλλά, όπως άλλοτε, είναι ενάντια στην κεντρική κρατική εξουσία. Πραγματικά, ένας κλάδος του "κρατικού" Μαρξισμού, η σοσιαλδημοκρατία, αφού ήρθε στην εξουσία έγινε το ανοιχτό πρακτορείο του ιμπεριαλισμού. Ο άλλος κλάδος γέννησε μια νέα προνομιούχα κάστα. Είναι φανερό ότι η πηγή του κακού βρίσκεται στο κράτος. Από μια πλατιά ιστορική άποψη, υπάρχει ένας κόκκος αλήθειας σ΄ αυτόν τον συλλογισμό. Το κράτος, σαν καταπιεστικός μηχανισμός είναι αναμφίβολα μια πηγή πολιτικής και ηθικής μόλυνσης. Αυτό ισχύει, επίσης, όπως μας έδειξε η πείρα και για το εργατικό κράτος. Κατά συνέπεια, μπορεί να πει κανείς ότι ο σταλινισμός είναι ένα προϊόν μιας κοινωνικής κατάστασης, στην οποία η κοινωνία δεν είναι ακόμα ικανή να απαλλαγεί από τον ζουρλομανδύα του κράτους. Αλλά αυτή η θέση, που δεν συνεισφέρει τίποτε στην αξιολόγηση του Μπολσεβικισμού ή του Μαρξισμού, χαρακτηρίζει μόνο το γενικό επίπεδο πολιτισμού της ανθρωπότητας, και, πάνω απ΄ όλα, το συσχετισμό των δυνάμεων ανάμεσα στο προλεταριάτο και τη μπουρζουαζία. Συμφωνώντας με τους αναρχικούς ότι το κράτος, ακόμα και το εργατικό κράτος, είναι το τέκνο της ταξικής βαρβαρότητας και ότι η πραγματική ανθρώπινη ιστορία θα αρχίσει με την κατάργηση του κράτους, έχουμε ακόμα μπροστά μας ζωντανό το πρόβλημα: ποιος τρόπος και ποιες μέθοδες θα οδηγήσουν, τελικά, στην κατάργηση του κράτους; Η τελευταία εμπειρία αποδείχνει πάντως ότι δεν είναι οι μέθοδες του αναρχισμού.
Οι ηγέτες της Ισπανικής Εργατικής Ομοσπονδίας (CNT), της μόνης σημαντικής αναρχικής οργάνωσης στον κόσμο, έγιναν, στην πιό κρίσιμη στιγμή αστοί υπουργοί. Δικαιολόγησαν την ανοιχτή προδοσία τους της θεωρίας του αναρχισμού με την πίεση "των εξαιρετικών περιστάσεων". Αλλά και οι ηγέτες της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας δεν επικαλέσθηκαν, στον καιρό τους, την ίδια δικαιολογία; Φυσικά, ο εμφύλιος πόλεμος δεν είναι μια ειρηνική και συνηθισμένη, αλλά μια "εξαιρετική περίσταση". Ωστόσο, κάθε σοβαρή επαναστατική οργάνωση, προετοιμάζεται ακριβώς για τις "εξαιρετικές περιστάσεις". Η πείρα της Ισπανίας μας έδειξε για μια ακόμα φορά ότι μπορεί κανείς να "αποκηρύσσει" το κράτος σε φυλλάδια που εκδίδονται σε "κανονικές καταστάσεις" με την άδεια του αστικού κράτους, αλλά οι συνθήκες της επανάστασης δεν αφήνουν χώρο για "αποκήρυξη" του κράτους: αντίθετα, απαιτούν την κατάκτηση του κράτους. Δεν έχουμε την παραμικρή πρόθεση να μεμφθούμε τους αναρχικούς γιατί δεν κατέστρεψαν το κράτος με ένα απλό χτύπημα της πένας. Ένα επαναστατικό Κόμμα, ακόμα και μετά την κατάληψη της εξουσίας (για την οποία οι αναρχικοί ηγέτες ήταν ανίκανοι, παρόλο τον ηρωισμό των αναρχικών εργατών), δεν παίζει καθόλου έναν κυριαρχικό ρόλο στην κοινωνία. Αλλά μεμφόμαστε πολύ αυστηρά την αναρχική θεωρία, που, σε καιρό ειρήνης, φαινόταν πολύ κατάλληλη, αλλά που πρέπει να εγκαταλειφθεί αμέσως μόλις έρθουν οι "εξαιρετικές περιστάσεις" της... επανάστασης. Στα παλιά τα χρόνια υπήρχαν ορισμένοι στρατηγοί - και πιθανόν και τώρα - που θεωρούσαν ότι το πιό βλαβερό πράγμα για έναν στρατό ήταν ο πόλεμος. Δεν είναι καλύτεροι οι επαναστάτες εκείνοι που διαμαρτύρονται γιατί η επανάσταση καταστρέφει τη θεωρία τους.
Οι μαρξιστές βρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με τους αναρχικούς όσον αφορά τον τελικό σκοπό: τη διάλυση του κράτους. Οι μαρξιστές είναι "κρατιστές" μόνο στο βαθμό που κανείς δεν μπορεί να πετύχει τη διάλυση του κράτους απλά με το να το αγνοήσει. Η πείρα του σταλινισμού δεν αναιρεί τη διδασκαλία του Μαρξισμού αλλά την επιβεβαιώνει από την ανάποδη. Η επαναστατική θεωρία που διδάσκει το προλεταριάτο να προσανατολίζεται σωστά στις καταστάσεις και να επωφελείται δραστήρια απ΄ αυτές, δεν αποτελεί φυσικά μια αυτόματη εγγύηση της νίκης. Αλλά η νίκη είναι δυνατή μόνο με την εφαρμογή αυτής της θεωρίας. Επιπλέον, η νίκη δεν πρέπει να νοηθεί σαν ένα απλό γεγονός. Πρέπει να ειδωθεί στην προοπτική μιας ιστορικής εποχής. Το εργατικό κράτος - σε μια χαμηλότερη οικονομική βάση και περικυκλωμένο από τον ιμπεριαλισμό - μεταμορφώθηκε σε χωροφύλακα του σταλινισμού. Αλλά ο γνήσιος Μπολσεβικισμός ανάλαβε έναν αγώνα ζωής και θανάτου ενάντια στο χωροφύλακα. Για να διατηρηθεί ο σταλινισμός τώρα αναγκάζεται να διεξάγει έναν άμεσο εμφύλιο πόλεμο ενάντια στο Μπολσεβικισμό, κάτω από το όνομα του "τροτσκισμού", όχι μόνο μέσα στην ΕΣΣΔ, αλλά και στην Ισπανία. Το παλιό Μπολσεβίκικο Κόμμα πέθανε, αλλά ο Μπολσεβικισμός σηκώνει το κεφάλι του παντού.
Το να συμπεράνει κανείς ότι ο σταλινισμός βγαίνει από τον Μπολσεβικισμό ή από τον Μαρξισμό είναι, με ευρύτερη έννοια, το ίδιο σαν να συμπεραίνει ότι η αντεπανάσταση βγαίνει από την επανάσταση. Πάντοτε η φιλελεύθερη - συντηρητική και τελευταία η ρεφορμιστική σκέψη χαρακτηριζόταν από αυτό το κλισέ. Λόγω της ταξικής δομής της κοινωνίας, οι επαναστάσεις πάντοτε προκαλούσαν αντεπαναστάσεις. Αυτό δε δείχνει, ρωτά ο γνωσιολόγος, ότι υπάρχει κάποια εσωτερική ατέλεια στην επαναστατική μέθοδο; Ωστόσο, ούτε οι φιλελεύθεροι ούτε οι ρεφορμιστές έχουν πετύχει μέχρι τώρα, να ανακαλύψουν μια πιο "οικονομική" μέθοδο. Αλλά αν δεν είναι εύκολο να ορθολογικοποιήσει κανείς το ζωντανό ιστορικό προτσές, δεν είναι καθόλου δύσκολο να δώσει μια ορθολογική ερμηνεία στην εναλλαγή των κυμάτων του και, έτσι, με την καθαρή λογική, να συμπεράνει ότι ο σταλινισμός προέρχεται από τον "κρατικό Σοσιαλισμό", ο Φασισμός από τον Μαρξισμό, η αντίδραση από την επανάσταση - με μια λέξη, η αντίθεση από τη θέση. Σ΄ αυτόν τον τομέα, όπως και σε πολλούς άλλους, η αναρχική σκέψη είναι αιχμάλωτη του φιλελεύθερου ορθολογισμού. Η πραγματική επαναστατική σκέψη δεν είναι δυνατή χωρίς τη διαλεχτική.

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ "ΑΜΑΡΤΙΕΣ" ΤΟΥ ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΣΜΟΥ ΣΑΝ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΥ

Τα επιχειρήματα των ορθολογιστών παίρνουν καμιά φορά, τουλάχιστο στην εξωτερική τους μορφή, έναν πιό συγκεκριμένο χαρακτήρα. Δεν εξάγουν το σταλινισμό από τον Μπολσεβικισμό συνολικά, αλλά από τα πολιτικά του σφάλματα. (σ.σ. Ένας από τους εξέχοντες εκπροσώπους αυτού του τύπου σκέψης είναι ο γάλλος συγγραφέας του βιβλίου για τον Στάλιν, Μπ. Σουβαρίν. Η πραγματική και ντοκουμενταρισμένη πλευρά του έργου του Σουβαρίν είναι προϊόν μακρόχρονης και ευσυνείδητης έρευνας. Όμως, η ιστορική φιλοσοφία του συγγραφέα είναι εκπληκτική για τη χυδαιότητά της. Για να εξηγήσει όλα τα ιστορικά ατυχήματα που ακολούθησαν, αναζητά τις εσωτερικές ατέλειες του Μπολσεβικισμού. Η επίδραση των πραγματικών συνθηκών του ιστορικού προτσές πάνω στον Μπολσεβικισμό δεν υπάρχει γι΄ αυτόν. Ακόμα και ο Τεν, με τη θεωρία του του "περιβάλλοντος", είναι πιό κοντά στον Μάρξ παρά στον Σουβαρί). Οι Μπολσεβίκοι - σύμφωνα με τον Γκόρτερ, τον Πάνεκεκ, ορισμένους γερμανούς "Σπαρτακιστές" και άλλους - αντικατάστησαν τη δικτατορία του προλεταριάτου με τη δικτατορία του Κόμματος. Ο Στάλιν αντικατέστησε τη δικτατορία του Κόμματος με τη δικτατορία της γραφειοκρατίας. Οι Μπολσεβίκοι κατάστρεψαν όλα τα κόμματα εκτός από το δικό τους. Ο Στάλιν στραγγάλισε το Μπολσεβίκικο Κόμμα για τα συμφέροντα μιας βοναπαρτιστικής κλίκας. Οι Μπολσεβίκοι έκαναν συμβιβασμούς με την μπουρζουαζία. Ο Στάλιν έγινε σύμμαχος και υποστηρικτής της. Οι Μπολσεβίκοι αναγνώρισαν την αναγκαιότητα της συμμετοχής στα παλιά συνδικάτα και στο αστικό κοινοβούλιο. Ο Στάλιν έγινε φίλος με τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία και την αστική δημοκρατία. Μπορεί κανείς να κάνει τέτοιες συγκρίσεις κατά βούληση. Αλλά, παρά τη φαινομενική αποτελεσματικότητά τους, αυτές είναι ολότελα κενές.
Το προλεταριάτο μπορεί να πάρει την εξουσία μόνο διαμέσου της πρωτοπορίας του. Η ίδια η ανάγκη για κρατική εξουσία απορρέει από το ανεπαρκές πολιτιστικό επίπεδο των μαζών και την ανομοιογένειά τους. Στην επαναστατική πρωτοπορία, την οργανωμένη σε ένα κόμμα, αποκρυσταλλώνεται η επιθυμία των μαζών να αποκτήσουν την ελευθερία τους. Χωρίς την εμπιστοσύνη της τάξης στην πρωτοπορία, χωρίς την υποστήριξη της πρωτοπορίας από την τάξη, δεν μπορείς να συζητάς για την κατάκτηση της εξουσίας. Μ΄ αυτή την έννοια, η προλεταριακή επανάσταση και η δικτατορία είναι έργο ολόκληρης της τάξης, αλλά μόνο κάτω από την ηγεσία της πρωτοπορίας. Τα Σοβιέτ δεν είναι παρά η οργανωμένη μορφή του δεσμού ανάμεσα στην πρωτοπορία και την τάξη. Ένα επαναστατικό περιεχόμενο μπορεί να δοθεί σ΄ αυτή τη μορφή μόνο από το Κόμμα. Αυτό αποδείχνεται τόσο από τη θετική εμπειρία της Οχτωβριανής Επανάστασης, όσο και από την αρνητική εμπειρία των άλλων χωρών (Γερμανία, Αυστρία και τελικά Ισπανία). Κανείς δεν έχει δείξει στην πράξη ούτε προσπάθησε να εξηγήσει με σαφήνεια στο χαρτί το πώς το προλεταριάτο μπορεί να πάρει την εξουσία δίχως την πολιτική ηγεσία του Κόμματος που ξέρει τι θέλει. Το γεγονός ότι το Κόμμα αυτό έχει υποτάξει πολιτικά τα Σοβιέτ στην ηγεσία του, έχει, αυτό καθεαυτό, καταργήσει το Σοβιετικό σύστημα τόσο, όσο η κυριαρχία της συντηρητικής πλειοψηφίας έχει καταργήσει το βρετανικό κοινοβουλευτικό σύστημα.
Όσο για την απαγόρευση των άλλων Σοβιετικών κομμάτων, αυτό δε βγήκε από κάποια "θεωρία" του Μπολσεβικισμού, αλλά ήταν ένα μέτρο άμυνας της δικτατορίας του προλεταριάτου σε μια καθυστερημένη και ερειπωμένη χώρα, περικυκλωμένη γύρω γύρω από εχθρούς. Για τους Μπολσεβίκους ήταν από την αρχή καθαρό ότι αυτό το μέτρο, που συμπληρώθηκε αργότερα με την απαγόρευση των φραξιών μέσα στο ίδιο το κυβερνητικό Κόμμα, σήμανε έναν τεράστιο κίνδυνο. Ωστόσο, η ρίζα του κινδύνου δεν βρισκόταν στη θεωρία ή στην ταχτική, αλλά στην υλική αδυναμία της δικτατορίας, στις δυσκολίες της εσωτερικής και διεθνούς της θέσης. Αν η επανάσταση θριάμβευε, έστω και μόνο στη Γερμανία, η ανάγκη της απαγόρευσης των άλλων Σοβιετικών κομμάτων αμέσως θα εξαφανιζόταν. Είναι εντελώς αναμφισβήτητο ότι η κυριαρχία ενός και μόνο κόμματος χρησίμεψε σαν η νομική αφετηρία για το σταλινικό ολοκληρωτικό σύστημα. Αλλά η αιτία γι΄ αυτήν την εξέλιξη δε βρίσκεται ούτε στον Μπολσεβικισμό ούτε στην απαγόρευση των άλλων κομμάτων, σαν ένα προσωρινό πολεμικό μέτρο, αλλά στον αριθμό των ηττών του προλεταριάτου στην Ευρώπη και την Ασία.
Το ίδιο ισχύει και για την πάλη με τον αναρχισμό. Στην ηρωική εποχή της επανάστασης, οι Μπολσεβίκοι πήγαιναν χέρι χέρι με τους γνήσιους επαναστάτες αναρχικούς. Πολλοί απ΄ αυτούς τραβήχτηκαν μέσα στις γραμμές του Κόμματος. Ο συγγραφέας αυτών των γραμμών συζήτησε με τον Λένιν περισσότερο από μια φορά τη δυνατότητα παραχώρησης στους αναρχικούς ορισμένων περιοχών, όπου, με τη συγκατάθεση του τοπικού πληθυσμού, θα μπορούσαν να κάνουν το ακρατικό πείραμά τους. Αλλά ο εμφύλιος πόλεμος, ο αποκλεισμός και η πείνα δεν άφησαν περιθώρια για τέτοια σχέδια. Και η εξέγερση της Κροστάνδης; Μα η επαναστατική κυβέρνηση δεν μπορούσε φυσικά να "προσφέρει" στους επαναστατημένους ναύτες το φρούριο που προστάτευε την πρωτεύουσα μόνο και μόνο γιατί στην αντιδραστική ανταρσία των χωρικών - στρατιωτών πήραν μέρος λίγοι αμφίβολοι αναρχικοί. Μια συγκεκριμένη ιστορική ανάλυση των γεγονότων δεν αφήνει τον ελάχιστο χώρο για τους θρύλους, που βασίστηκαν πάνω στην άγνοια και το συναισθηματισμό, σ΄ ότι αφορά την Κροστάνδη, τον Μάχνο και άλλα επεισόδια της επανάστασης.
Εδώ δε μένει παρά το γεγονός ότι οι Μπολσεβίκοι από την αρχή χρησιμοποίησαν όχι μόνο την πειθώ, αλλά και τον εξαναγκασμό, και συχνά σε πολύ οξύ βαθμό. Είναι επίσης αναμφισβήτητο ότι αργότερα η γραφειοκρατία που αναπτύχθηκε από την επανάσταση μονοπώλησε το σύστημα των εξαναγκασμών στα δικά της τα χέρια. Κάθε στάδιο της εξέλιξης, ακόμα και ένα τέτιο καταστροφικό στάδιο όπως η επανάσταση και η αντεπανάσταση, πηγάζει από το προηγούμενο στάδιο, είναι ριζωμένο σ΄ αυτό και φέρνει μερικά από τα χαρακτηριστικά του. Οι Φιλελεύθεροι, και δω περιλαβαίνονται και οι Γουέμπς, υποστήριζαν πάντα ότι η μπολσεβίκικη δικτατορία δεν αντιπροσώπευε παρά μια νέα έκδοση του Τσαρισμού. Κλείνουν τα μάτια τους μπροστά σε τέτοιες "λεπτομέρειες" όπως είναι η κατάργηση της μοναρχίας και των ευγενών, η παράδοση της γης στους αγρότες, η απαλλοτρίωση του κεφαλαίου, η εισαγωγή της σχεδιασμένης οικονομίας, η αθεϊστική εκπαίδευση, κλπ. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, η αναρχοφιλελεύθερη σκέψη κλείνει τα μάτια της στο γεγονός ότι η Μπολσεβίκικη Επανάσταση, με όλες τις καταπιέσεις της, σήμαινε μια άνοδο των κοινωνικών σχέσεων προς το συμφέρον των μαζών, ενώ η άνοδος του σταλινικού θερμιδόρ συνοδεύει την αναμόρφωση της Σοβιετικής κοινωνίας για το συμφέρον μιας προνομιούχας μειοψηφίας. Είναι καθαρό ότι στην ταύτιση του σταλινισμού με τον Μπολσεβικισμό δεν υπάρχει ίχνος σοσιαλιστικού κριτηρίου…


28 του Αυγούστου 1937
ΛΕΟΝ ΤΡΟΤΣΚΙ






Λένιν: «Για την προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση» (τ.10, σ. 240-241)

http://api.ning.com/files/7zAZX6GPaqn3RIPf8Dki-YJfKn2j1rqxFLbLlK-9-*Lx6uR0*AqweI5XyTVYRXQNwF2LzJBYn-nnG71D-XlJwhWt-dHlw19B/img006.jpg






Λένιν: «Για την προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση» (τ.10, σ. 249) 

http://api.ning.com/files/1MFgZ0TPnZv*HQm8QfN*Gex58Gx313u*FGEtqrHge*uNoHal5ift5jrvRlPbVGSI-fe1e6apTwOXOzhjjUcZ8dbU6LrRWHyD/img007.jpg