ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 8

…Σήμερα κάθε νέα απότομη μεταβολή της πολιτικής κατάστασης προς τα αριστερά θέτει ξανά τη λύση στα χέρια του επαναστατικού κόμματος. Αν το κόμμα αφήσει να περάσει το κρίσιμο σημείο απ όπου η κατάσταση αρχίζει ν αλλάζει, αυτή μεταβάλλεται στο αντίθετό της. Σε παρόμοιες συνθήκες ο ρόλος της ηγεσίας του κόμματος αποκτά μια εξαιρετική σπουδαιότητα. Τα λόγια του Λένιν που βεβαιώνουν ότι δύο ή τρεις μέρες μπορούν ν αποφασίσουν για την τύχη της παγκόσμιας επανάστασης δεν θα μπορούσαν να γίνουν κατανοητά την εποχή της Δεύτερης Διεθνούς…

…Ο ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα μπορεί να παραμείνει τελείως υποταγμένος στην εποχή της αργής οργανικής εξέλιξης, όπου βλέπει κανείς να παρουσιάζονται οι διάφορες παροιμίες των σταδίων: «Όποιος πάει σιγά, πάει μακρυά», «το αδύνατο κανείς δεν το κατόρθωσε», που αντανακλούν την εγκράτεια της τακτικής στην οργανική εποχή –εποχή που δεν μπορεί κανείς να «πηδήξει πάνω από τα στάδια». Ενώ όταν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις είναι ώριμες, τότε το κλειδί ολόκληρου του ιστορικού προτσές περνάει στα χέρια του υποκειμενικού παράγοντα, δηλαδή στα χέρια του κόμματος. Ο οπορτουνισμός που ζει συνειδητά ή ασυνείδητα κάτω από την υποβολή της περασμένης εποχής έχει την τάση να υποτιμάει πάντα το ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα, δηλαδή τη σπουδαιότητα του κόμματος και της επαναστατικής ηγεσίας…

…Στη γερμανική επανάσταση του 1918, στην ουγγρική επανάσταση του 1919, στο κίνημα του ιταλικού προλεταριάτου το Σεπτέμβρη του 1920, στη γενική αγγλική απεργία του 1926, στη βιενέζικη εξέγερση του 1927, στην κινέζικη επανάσταση του 1925-27, σε διαφορετικό βαθμό και κάτω από διαφορετικές μορφές, φανερώνεται η ίδια πολιτική αντίφαση που καλύπτει ολόκληρη τη δεκαετία: μπροστά σε μια ώριμη επαναστατική κατάσταση, κι όχι μονάχα από την άποψη των κοινωνικών της βάσεων, αλλά συχνά κι από την άποψη της μαχητικότητας των μαζών, λείπει πάντα ο υποκειμενικός παράγοντας, δηλαδή το μαζικό επαναστατικό κόμμα ή αυτό το κόμμα δεν έχει θαρραλέα και διορατική ηγεσία.

 Δεν χρειάζεται να πούμε πως η αδυναμία των Κομμουνιστικών Κομμάτων και της ηγεσίας τους δεν έπεσε από τον ουρανό, αλλά είναι το προϊόν ολόκληρου του παρελθόντος της Ευρώπης. Είναι φανερό πως με την ωριμότητα που έχουν σήμερα οι αντικειμενικές επαναστατικές αντιφάσεις, τα επαναστατικά κόμματα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με ταχύ ρυθμό, αν υπήρχε μια ηγεσία στη Διεθνή που να ενεργεί με σύνεση, επισπεύδοντας αντί να επιβραδύνει το προτσές ωρίμανσής τους. Αν γενικά η αντίφαση αποτελεί το ελατήριο το πιο σημαντικό της προόδου, τότε για την Κομμουνιστική Διεθνή ή το λιγότερο για το ευρωπαϊκό τμήμα της, το βασικό ελατήριο της ιστορικής κίνησης που ωθεί μπροστά πρέπει να είναι η πλήρης κατανόηση της αντίφασης που υπάρχει ανάμεσα στη γενική ωριμότητα (παρά τις πλημμυρίδες και τις αμπώτιδες) της αντικειμενικής κατάστασης και την έλλειψη ωριμότητας του Παγκόσμιου Κόμματος του προλεταριάτου…».

(Τρότσκι: «Η Τρίτη Διεθνής μετά τον Λένιν»).