ΣΥΝΕΧΕΙΑ
ΔΙΑΛΟΓΟΥ: "ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΩΝ" ΚΑΙ "ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΙΘΑΝΕΣ
ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ", ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΜΑΙΗΣ ΖΑΝΝΗ ΓΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΚΑΙ
ΒΑΡΔΗΝΟΓΙΑΝΝΗΔΕΣ
Διευκρινήσεις για πιθανές παρανοήσεις...
Το πρώτο που θέλω να διευκρινίσω είναι: μακριά από μένα οποιαδήποτε πρόθεση να θίξω την προσωπικότητα του συνομιλητή μου (αυτό όσον αφορά τη νύξη του κ Καραβάνα για ειρωνικό ύφος). Ως προς συγκεκριμένες όμως ιδέες, θεωρώ και δικαίωμά μου και στοιχείο πραγματικά δημοκρατικού διαλόγου, το να μπορώ να επιτίθεμαι (με επιχειρήματα) στις ιδέες... μέχρι τέλους. Αν αναφέρθηκα κάπου στα γονίδια, είναι γιατί ο κ Καραβάνας χρησιμοποίησε εντέχνως το κύρος της επιστήμης του, για τον επηρεασμό του αναγνώστη, σε μια άσχετη με αυτήν περιοχή, πράγμα όχι σωστό για μένα, κι αυτό ήθελα να δείξω (είναι συνήθης τακτική επιστημόνων, όπως επισημαίνει η Άννα Φραγκουδάκη στο βιβλίο της "Γλώσσα και ιδεολογία").
Επί της ουσίας: Για τη μεταβολή του πλούτου μίλησα κι εγώ, κι εξήγησα από που προέρχεται. Όμως ο κ Καραβάνας δεν λαμβάνει υπόψη του ότι αυτή η μεταβολή του πλούτου (και της παραγωγής), μεταβάλλει και τις ανάγκες των ανθρώπων, που κατά την άποψή μου, είναι υποχρεωμένη η κοινωνία να τις ικανοποιήσει (πράγμα που δεν κάνει μέχρι σήμερα). Αντίθετα το χάσμα μεταξύ πλούτου και ικανοποιούμενων αναγκών αυξάνει συνεχώς (η πρωτοφανής αύξηση του δανεισμού είναι μια ένδειξη γι αυτό).
Το εάν η εξαθλίωση και οι θάνατοι "βαίνουν μειούμενοι", μπορώ ήδη βάσιμα να το αμφισβητήσω, αλλά προτείνω να περιμένουμε το τέλος της σημερινής κρίσης του συστήματος, για να εκτιμήσουμε την συνολική ζημιά (στην προηγούμενη κρίση, τα τελευταία 50 εκατομμύρια των θανάτων, προστέθηκαν με τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο).
"Εργασία με αμείωτους ρυθμούς" προσφέρουν όχι μόνο οι πολύ πλούσιοι, αλλά κυρίως (αυτοί να δεις) τα δις των εργαζομένων του πλανήτη. Γι αυτούς όμως δεν αναγνωρίζεται κάποιο κίνητρο (και) υλικό, αλλά προβλέπεται μόνο ο καταναγκασμός και ο φόβος της ανεργίας και της ασιτίας, διότι θεωρούνται "εκ φύσεως τεμπέληδες".
Η φύση όμως του ανθρώπου είναι η εργασία και η δημιουργία, όχι η κατανάλωση και η τεμπελιά. Αυτό το επιβεβαιώνει όλη η ιστορία της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα. Μόνο ένας τυφλός ή ένας οπαδός του καπιταλισμού ή (κυρίως) ένας καπιταλιστής, δεν το βλέπει.
"Ο καπιταλισμός είναι το καλύτερο σύστημα από οποιοδήποτε άλλο υπάρχει".
Σωστό, αρκεί να μην ξεχνάμε ότι με εγκληματικό τρόπο (κι εννοώ δολοφονίες κι όχι μόνο κλοπές/αφού μπορούσαν;) καταστράφηκαν και ακυρώθηκαν οποιεσδήποτε εναλλακτικές λύσεις παρουσιάστηκαν μέχρι σήμερα (δες Χιλή του Πινοτσέτ, Ινδονησία με 1,5 εκατομ νεκρούς κλπ κλπ, κι απ την άλλη βέβαια πλευρά Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία κ.ο.κ).
Εναλλακτικές λύσεις δεν είναι μόνο "ο υπαρκτός σοσιαλισμός", χώρια ότι όσους ισχυρίζονται κάτι, δεν πρέπει και να τους παίρνουμε τοις μετρητοίς. Αν δηλαδή ένας τρελός πει ότι επιβάλλει σε μια χώρα "το καθεστώς του παραδείσου", εμείς θα πρέπει να τον πιστέψουμε και ν αρχίσουμε να εκτιμούμε τις μεταθανάτιες προοπτικές μας με βάση αυτό το καθεστώς;
Κίνητρα δεν είναι μόνο το κέρδος. Οι άνθρωποι έχουν διαφόρων ειδών κίνητρα (ενδιαφέρον, δημιουργικότητα, φιλοδοξία, προσφορά στην ανθρωπότητα, ηθικού προσανατολισμού κ.α.). Αλλιώς δεν μπορούμε να εξηγήσουμε περιπτώσεις σαν του Αϊνστάϊν πχ, ή άλλων επιστημόνων και προσωπικοτήτων. Ούτε παραδείγματα όπως πχ το τρένο TGV των κρατικών γαλλικών σιδηροδρόμων, που είναι στην κορυφή της τεχνολογίας, σε αντίθεση με τους ιδιωτικούς, αγγλικό και αμερικάνικο, σιδηροδρόμους. Ή τα επιτεύγματα των κοινοτήτων προγραμμάτων ανοιχτού κώδικα, με προϊόντα όπως το LINUX κ.α. Ούτε την πρωτιά της ΕΣΣΔ στα πρώτα βήματα εξερεύνησης του διαστήματος κλπ, κλπ. Επιπλέον υπάρχουν τομείς όπου ο περιορισμός των κινήτρων μόνο στο κέρδος, μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις (πχ ο τομέας της υγείας).
Είναι εξαιρετικά απλουστευτική η άποψη ότι οι διάφορες καινοτομίες "είναι δημιουργίες και εμπνεύσεις μεμονωμένων ανθρώπων". Η συνεχώς αυξανόμενη πολυπλοκότητα της κοινωνίας, όλοένα και περιορίζει τέτοια φαινόμενα (αν θεωρήσουμε ότι πράγματι υπήρξαν). Τα προγράμματα εξερεύνησης του διαστήματος, το CERN, το πρόγραμμα αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου γονιδιώματος, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανθρώπινου εγκεφάλου κ.α. μας δίνουν μια ιδέα για το τι σημαίνει καινοτομία και πως προχωρούν τα πράγματα σήμερα.
Ο καπιταλισμός δεν είναι ένα άθροισμα "εφευρετών που παράγουν πλούτο", ούτε καν ένα εθνικό σύστημα, είναι ένα παγκόσμιο σύστημα. Ένας ζωντανός οργανισμός που χρειάζεται όλα του τα υποσυστήματα (χρηματοπιστωτικό τομέα, φορολογικούς παραδείσους, αποικίες, πολέμους κ.α.) για να παραμείνει ζωντανός. Εξελίσσεται, και σήμερα έχει μετασχηματιστεί σ ένα παγκόσμιο τέρας, που απομυζά την ενέργεια και τη ζωτική δύναμη της ανθρωπότητας και την τοποθετεί απέναντί της, ενάντιά της, σαν κεφάλαιο. Το θέμα είναι να τον μελετήσουμε επιστημονικά και να βρούμε πως μπορούμε να τον μετασχηματίσουμε συνειδητά, ώστε να μην καταστρέψει την ανθρωπότητα.
25 Γενάρη 2017
Γιώργος Παπανικολάου
(Βιογραφικό του Γεωργίου Παπανικολάου)
Όταν γύρισε στην Ελλάδα (1910), ο Παπανικολάου διαπίστωσε ότι οι συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές για τα μελλοντικά του σχέδια. Αμέσως μετά το γάμο του με την Ανδρομάχη Μαυρογένη, αποφάσισε να φύγει πάλι για το εξωτερικό, διευκρινίζοντας στους γονείς του πως «το ιδανικόν μου δεν είναι να πλουτίσω, ούτε να ζήσω ευτυχής αλλά να εργασθώ, να δράσω, να δημιουργήσω, να κάμω κάτι τι αντάξιον ενός ανθρώπου ηθικού και δυνατού».
(Βιογραφικό του Γεωργίου Παπανικολάου)
Ο Παπανικολάου δεν πούλησε ποτέ την "πατέντα" της ανακάλυψης του. Την προσέφερε στην ανθρωπότητα ολόκληρη, αφιλοκερδώς.
Η τεχνολογία συνεργάζεται
με την επιστήμη και η επιστήμη με την τεχνολογία για να προχωρήσουν, άρα είναι
αλληλένδετες.
Για μια τεχνολογική ανακάλυψη είναι απαραίτητες οι θεωρητικές γνώσεις από διάφορες επιστήμες. Για την επιστημονική ανακάλυψη είναι απαραίτητος ο τεχνολογικός εξοπλισμός.
Για μια τεχνολογική ανακάλυψη είναι απαραίτητες οι θεωρητικές γνώσεις από διάφορες επιστήμες. Για την επιστημονική ανακάλυψη είναι απαραίτητος ο τεχνολογικός εξοπλισμός.
Η έννοια αριθμός είναι μια
"επινόηση" κάποιου σοφού, μόνο αν τη δούμε ξεκομμένη απ την κοινωνία
και την εξέλιξή της. Αλλά για να μπορέσει ο σοφός να μετρήσει χρειάστηκε μια
ικανότητα αφαίρεσης απ όλες τις άλλες ιδιότητες των πραγμάτων, και συγκράτησης
μόνο του ποσοτικού στοιχείου τους.
Αυτή την ικανότητα την
απέκτησε η ανθρωπότητα μέσα σε μια μακριά σειρά χιλιετιών δράσης και αντίδρασης
με τη φύση, εμπειρίας. Αν το δούμε έτσι, τότε η έννοια αριθμός προβάλλει σαν
αφομοίωση και άντληση της λογικής της φύσης, με την πράξη του ανθρώπου.
(Ένγκελς).
"Αν μπόρεσα να δω πιο
μακριά, είναι γιατί στεκόμουν πάνω σε ώμους γιγάντων" (Ισαάκ Νέυτων).
23 Αληθειες που
δεν μας λένε για τον καπιταλισμό
Ο Τραμπ, η
παγκοσμιοποίηση και η Αριστερά
Η έννοια αριθμός είναι μια "επινόηση" κάποιου σοφού, μόνο αν τη δούμε ξεκομμένη απ την κοινωνία και την εξέλιξή της. Αλλά για να μπορέσει ο σοφός να μετρήσει χρειάστηκε μια ικανότητα αφαίρεσης απ όλες τις άλλες ιδιότητες των πραγμάτων, και συγκράτησης μόνο του ποσοτικού στοιχείου τους.
Αυτή την ικανότητα την απέκτησε η ανθρωπότητα μέσα σε μια μακριά σειρά χιλιετιών δράσης και αντίδρασης με τη φύση, εμπειρίας. Αν το δούμε έτσι, τότε η έννοια αριθμός προβάλλει σαν αφομοίωση και άντληση της λογικής της φύσης, με την πράξη του ανθρώπου.
(Ένγκελς).
Η τεχνολογία συνεργάζεται με την επιστήμη και η επιστήμη με την τεχνολογία για να προχωρήσουν, άρα είναι αλληλένδετες.
Για μια τεχνολογική ανακάλυψη είναι απαραίτητες οι θεωρητικές γνώσεις από διάφορες επιστήμες. Για την επιστημονική ανακάλυψη είναι απαραίτητος ο τεχνολογικός εξοπλισμός.
Η τεχνολογία συνεργάζεται με την επιστήμη και η επιστήμη με την τεχνολογία για να προχωρήσουν, άρα είναι αλληλένδετες.
Για μια τεχνολογική ανακάλυψη είναι απαραίτητες οι θεωρητικές γνώσεις από διάφορες επιστήμες. Για την επιστημονική ανακάλυψη είναι απαραίτητος ο τεχνολογικός εξοπλισμός.
"...τα
εμπορικά ανταγωνιστικά βιομηχανικά προϊόντα, αποτέλεσαν δημιουργίες και εμπνεύσεις
μεμονωμένων ανθρώπων, οι οποίοι βεβαίως συνεπικουρήθηκαν απ τις κοινωνικές δυνάμεις
της κοινωνίας όπου διαβιούσαν".
(Γιάννης Αντετοκούνμπο,
από συνέντευξή του):
Δημοσιογράφος: Τι
πιστεύεις ότι "χρωστάς" στην Ελλάδα, αφού αυτή δεν σου έχει προσφέρει
τίποτε; Το μόνο που σου δώσαμε ήταν ένα διαβατήριο. Και αυτό μόνο όταν φοβήθηκαν
ότι δεν θα συμμετάσχεις στην εθνική.
Απάντηση: Η σχέση
με τη χώρα σου ποτέ δεν μπορεί να βασιστεί στο τι σου "χρωστάει" ή σε
ό,τι της οφείλεις. Ούτε κρίνεται από ένα διαβατήριο ή από τις δυσκολίες της
καθημερινότητας.
Δημοσιογράφος: Ναι,
αλλά είναι γεγονός ότι σου έδωσε μόνο το διαβατήριο.
Απάντηση: Με ρωτάς
τι σημαίνει η χώρα που έδωσε την ευκαιρία στους γονείς μου να γεννήσουν 4 παιδιά,
να πάνε στο σχολείο, να βρουν μια γειτονιά και μια εκκλησία που τους αγκάλιασε;
Επίσης ανθρώπους που πίστεψαν σε εμένα και τον αδελφό μου πριν καν εμείς πιστέψουμε
στον εαυτό μας, αλλά και φίλους που ήταν πάντα εκεί. Δεν νομίζω να χρειάζεται
να πω κάτι παραπάνω.
Δύο μικρές γεύσεις
από καπιταλισμό...
Στη μία φαίνονται
τα μυριάδες (συνήθως αόρατα) νήματα και νηματάκια που συνδέουν την κορυφή των
"εφευρετών που δικαίως απολαμβάνουν τα κέρδη τους" με τους
περιφερειακούς κυνηγούς του κέρδους.
Στην άλλη, πως
δημιουργούνται οι μεγάλες περιουσίες. Θα μου πούνε κάποιοι... μειοψηφία είναι
αυτοί... Μπορεί. Αλλά είναι τα βασικά στηρίγματα του καθεστώτος της
"ψωροκώσταινας".
Οι αποκαλύψεις της αναπλ.
Γραµµατέως Στρατηγικού Σχεδιασµού της ΝΔ κ Μαίης
Ζαννή για την οικογένεια Μητσοτάκη.
ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗΔΕΣ
πως γίνονται οι περιουσίες
Ο Τραμπ, η παγκοσμιοποίηση και η
Αριστερά
Ας πάρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, την ιστορία του iphone, που
αντιστοιχεί περίπου στη μισή αγορά των smartphones, από τα πλέον εμβληματικά προϊόντα της λεγόμενης “Νέας
Οικονομίας”. Το iphone είναι προϊόν της Apple, της μεγαλύτερης πολυεθνικής στον τομέα της Πληροφορικής. Η
εταιρεία έχει τα κεντρικά της γραφεία και το τμήμα έρευνας και ανάπτυξης στην
Κοιλάδα του Πυριτίου (Silicon Valley), στην Καλιφόρνια, όπου σχεδιάζονται και
ελέγχονται τα νέα προϊόντα.
Η συναρμολόγηση- παραγωγή του iphone γίνεται
στην Κίνα, κυρίως από τη βιομηχανίαFoxconn, που έχει την έδρα της στην Ταϊβάν. Οι άθλιες συνθήκες
υπερεκμετάλλευσης της εργασίας στην Foxconn, αντίστοιχες της εποχής “πρωταρχικής συσσώρευσης του
κεφαλαίου” στην Ευρώπη, ήρθαν στο φως το 2010, με τις 14 αυτοκτονίες Κινέζων
εργατών που κατασκεύαζαν τα iphones στο Σεντζέν της “κομμουνιστικής” Κίνας. Η Apple καρπώνεται
το μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας που παράγουν οι Κινέζοι εργάτες, αφήνοντας
μόνο ένα μικρό μέρος στους Κινέζους καπιταλιστές. Το ποσοστό κέρδους (προ
φόρων) του iphoneφτάνει το εξωφρενικό 40%, έναντι 10-15%
περίπου των ανταγωνιστών της. Μέσω των θυγατρικών της σε φορολογικούς
παραδείσους σε Ιρλανδία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και τις βρετανικές Νήσους της
Παρθένου, απαλλάσσεται από το μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών της υποχρεώσεων.
Υπό αυτό το πρίσμα το iphone, αυτή η
μικρή, κομψή και πολυδύναμη συσκευή που στάζει αόρατο αίμα, συμπυκνώνει τις βασικές
κοινωνικές και διεθνείς σχέσεις της λεγόμενης “παγκοσμιοποίησης”. Φαντάζεται
κανείς ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα εκβιάσει την Apple να
αποσυρθεί από την Κίνα και να ανοίξει κατασκευαστικές βιομηχανίες στις ΗΠΑ ή
ότι θα της απαγορέψει να λειτουργεί θυγατρικές της σε φορολογικούς παραδείσους
(ένας από τους οποίους είναι και η αμερικανική Πολιτεία του Ντελαγουέαρ); Μα
αυτό θα σήμαινε, με τα σημερινά δεδομένα, ότι μέσα σε λίγους μήνες η Apple θα έχανε
τεράστιο μέρος του μεριδίου της στην παγκόσμια αγορά σε βάρος των ανταγωνιστών
της, όπως η Samsung, η LG και η Motorola.
Το Ίντερνετ αντιπροσωπεύει την πρώτη, πραγματικά
παγκόσμια παραγωγική δύναμη (και τί δύναμη!) στην ιστορία της ανθρωπότητας, έξω
από τον έλεγχο οποιουδήποτε έθνους- κράτους, ακόμη και των ισχυρότερων. Η
διεθνοποίηση της ίδιας της παραγωγής έχει ξεπεράσει ποιοτικά το πλαίσιο των
εξαγωγών κεφαλαίων ή την απλή ύπαρξη πολυεθνικών εταιρειών. Το κεντρικό
χαρακτηριστικό της σήμερα είναι η διαμόρφωση πολυεθνικών παραγωγικών αλυσίδων,
όπου η παραγωγή του προϊόντος (δηλαδή, της αξίας και της υπεραξίας) συνίσταται σε
μια τεμαχισμένη, διεθνή διαδικασία, που μπορεί να ξεκινάει από τη Σίλικον Βάλεϊ
για να φτάσει στο Σεντζέν, έχοντας περάσει από καμιά εικοσαριά χώρες.
(Απ το άρθρο του Π.Παπακωνσταντίνου "Ο Τραμπ, η
παγκοσμιοποίηση και η αριστερά").
23 Αληθειες που δεν μας λένε για
τον καπιταλισμό
ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ:ΑΥΤΗ είναι η αλήθεια που μας κρύβουν!
«Που αλλού εφαρμόζεται σήμερα η πρότασή σας»;
Πολλές φορές στις TV-συζητήσεις περί εναλλακτικών προτάσεων ανάπτυξης της χώρας απέναντι στο σημερινό «μονόδρομο», πέφτει η ερώτηση:
-Και που εφαρμόζεται σήμερα αυτό που προτείνετε; Έχετε κάποιο παράδειγμα πετυχημένης εφαρμογής της πρότασής σας;
Να μια απάντηση που θα μπορούσε να πέσει στο τραπέζι:
-Σήμερα βρισκόμαστε στη φάση που παλεύουμε ακριβώς για να δοθεί η δυνατότητα εφαρμογής εναλλακτικών προτάσεων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι εφικτή η εφαρμογή εναλλακτικών προτάσεων. Σημαίνει μόνο ότι το παλιό αποτυχημένο σύστημα που κυριαρχεί παγκόσμια, δεν επέτρεψε μέχρι σήμερα, αλλά καταπολέμησε με νύχια και με δόντια και κατά κύριο λόγο εγκληματικά, κάθε εναλλακτική πρόταση, όπου πήγε να εφαρμοστεί.
Να θυμηθούμε το εμπάργκο στην Κούβα που κρατάει δεκαετίες;
Τον εξοπλισμό εγκληματικών συμμοριών για τη δημιουργία προβλημάτων σε διάφορες χώρες (Κόντρας στη Νικαράγουα κ.ά.).
Τις δολοφονίες ηγετών και τα πραξικοπήματα (Αλιέντε-Χιλή, Ούγκο Τσάβες-Βενεζουέλα κ.ά.);Και πόσα άλλα εγκλήματα που δεν ξέρουμε ακόμα;
Όλα αυτά δείχνουν αποτυχία και μη εφικτότητα των εναλλακτικών προτάσεων ή εγκληματικότητα και καταπολέμηση με κάθε μέσο κάθε δυνατής εναλλακτικής λύσης που έχουν προωθήσει κατά καιρούς οι λαοί;
Και το ότι ο τερατώδης αυτός σημερινός ιμπεριαλιστικός καπιταλισμός με τα τεράστια προβλήματα και τα αδιέξοδά του, κατάφερε μέχρι σήμερα να καταστρέφει όπου εμφανίζονται νέες προτάσεις, σημαίνει ότι πρέπει να υποταχθούμε και ν αποδεχθούμε το «αδύνατο» των εναλλακτικών προτάσεων που μας προτείνουν οι οπαδοί του «μονόδρομου»; Ποτέ και για κανένα λόγο! Μπορούμε κάλλιστα να είμαστε εμείς που θ ανοίξουμε καινούργιους δρόμους.
Γιώργος Παπανικολάου
Μάης 2016
Ο Τραμπ, η παγκοσμιοποίηση και η Αριστερά
21/01/2017
Μύθοι και πραγματικότητες για την πολιτική του νέου Αμερικανού προέδρου.
Η παρθενική, προεδρική ομιλία του Ντόναλντ
Τραμπ μεταφράστηκε από μεγάλη μερίδα διεθνών αναλυτών ως επικήδειος της
παγκοσμιοποίησης και αναγγελία μιας νέας εποχής επιστροφής στον ανταγωνισμό
κυρίαρχων εθνών- κρατών. Πρόκειται για απλουστευτική ανάλυση, η οποία καταλήγει
σε άκρως αποπροσανατολιστικά πολιτικά συμπεράσματα.
Ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι η
θεμελιώδης κατευθυντήρια γραμμή της οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής του θα
είναι “να βάλει την Αμερική στην πρώτη γραμμή”, υποστηρίζοντας ότι “επί
δεκαετίες πλουτίζαμε τις ξένες βιομηχανίες σε βάρος των αμερικανικών” και ότι
“κάναμε άλλες χώρες πλούσιες, ενώ ο πλούτος, η ισχύς και η αυτοπεποίθηση
εξαφανίζονταν από τον αμερικανικό ορίζοντα”. Εδώ η εθνικιστική δημαγωγία
περισσεύει. Θα ήταν ακραία αφέλεια να πιστέψει κανείς ότι ο Τραμπ είναι ο
πρώτος μεταπολεμικός πρόεδρος των ΗΠΑ που βάζει “την Αμερική πρώτη”, λες και οι
προκάτοχοί του την έβαζαν δεύτερη. Η μακροημέρευση της αμερικανικής ηγεμονίας-
στη Δύση, μέχρι το 1990 και σε όλο τον κόσμο στη συνέχεια- ήταν η βασική
προτεραιότητα όλων των αμερικανικών κυβερνήσεων.
Στο οικονομικό πεδίο, η εκτίμηση ότι η
παγκοσμιοποίηση ωφέλησε τους ανταγωνιστές της Αμερικής (πρώτα απ’ όλα την Κίνα
και τη Γερμανία, που κυρίως στοχοποιούνται από τον Τραμπ) σε βάρος της
υπερδύναμης είναι εξίσου ανεδαφική. Το απλοϊκό σχήμα του Τραμπ είναι ότι
παγκοσμιοποίηση σημαίνει να φεύγουν βιομηχανίες από την Αμερική και να
πηγαίνουν στην Κίνα και το Μεξικό, “πλουτίζοντας” αυτές τις χώρες σε βάρος των
ΗΠΑ. Η πραγματικότητα είναι, όμως, πολύ διαφορετική.
Ας πάρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα,
την ιστορία του iphone, που αντιστοιχεί
περίπου στη μισή αγορά των smartphones, από τα
πλέον εμβληματικά προϊόντα της λεγόμενης “Νέας Οικονομίας”. Τοiphone είναι προϊόν της Apple, της
μεγαλύτερης πολυεθνικής στον τομέα της Πληροφορικής. Η εταιρεία έχει τα
κεντρικά της γραφεία και το τμήμα έρευνας και ανάπτυξης στην Κοιλάδα του
Πυριτίου (Silicon Valley), στην
Καλιφόρνια, όπου σχεδιάζονται και ελέγχονται τα νέα προϊόντα.
Η συναρμολόγηση- παραγωγή του iphone γίνεται στην Κίνα, κυρίως από τη
βιομηχανία Foxconn, που έχει την έδρα
της στην Ταϊβάν. Οι άθλιες συνθήκες υπερεκμετάλλευσης της εργασίας στην Foxconn,αντίστοιχες της
εποχής “πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου” στην Ευρώπη, ήρθαν στο φως το
2010, με τις 14 αυτοκτονίες Κινέζων εργατών που κατασκεύαζαν τα iphones στο Σεντζέν της “κομμουνιστικής”
Κίνας. Η Apple καρπώνεται
το μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας που παράγουν οι Κινέζοι εργάτες, αφήνοντας
μόνο ένα μικρό μέρος στους Κινέζους καπιταλιστές. Το ποσοστό κέρδους (προ
φόρων) του iphone φτάνει το
εξωφρενικό 40%, έναντι 10-15% περίπου των ανταγωνιστών της. Μέσω των θυγατρικών
της σε φορολογικούς παραδείσους σε Ιρλανδία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και τις
βρετανικές Νήσους της Παρθένου, απαλλάσσεται από το μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών
της υποχρεώσεων.
Υπό αυτό το πρίσμα το iphone, αυτή η
μικρή, κομψή και πολυδύναμη συσκευή που στάζει αόρατο αίμα, συμπυκνώνει τις
βασικές κοινωνικές και διεθνείς σχέσεις της λεγόμενης “παγκοσμιοποίησης”.
Φαντάζεται κανείς ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα εκβιάσει την Apple να
αποσυρθεί από την Κίνα και να ανοίξει κατασκευαστικές βιομηχανίες στις ΗΠΑ ή
ότι θα της απαγορέψει να λειτουργεί θυγατρικές της σε φορολογικούς παραδείσους
(ένας από τους οποίους είναι και η αμερικανική Πολιτεία του Ντελαγουέαρ); Μα
αυτό θα σήμαινε, με τα σημερινά δεδομένα, ότι μέσα σε λίγους μήνες η Apple θα έχανε
τεράστιο μέρος του μεριδίου της στην παγκόσμια αγορά σε βάρος των ανταγωνιστών
της, όπως η Samsung, η LG και η Motorola.
Το συγκεκριμένο παράδειγμα μας φέρνει
αντιμέτωπους με ένα κομβικό, για την Αριστερά, αναλυτικό πρόβλημα, σχετικά με
τη φύση της “παγκοσμιοποίησης”. Η κατεστημένη, αστική σκέψη ταλαντεύεται
ανάμεσα σε δύο πόλους. Ο πρώτος, και τουλάχιστον μέχρι χθες ηγεμονικός, βλέπει
το τρίγωνο “παγκοσμιοποίηση- χρηματοποίηση- νεοφιλελευθερισμός” (δηλαδή,
βασικές πλευρές του σύγχρονου,ολοκληρωτικού καπιταλισμού) ως μη
αναστρέψιμη οικονομική νομοτέλεια και καταδικάζει όλους όσοι το αμφισβητούν
περίπου ως σύγχρονους Λουδίτες, ή εμμονικούς οπαδούς της “θεωρίας” της επίπεδης
Γης.
Ο δεύτερος, πιο “αιρετικός” αλλά
ανερχόμενος, βλέπει το φαινόμενο αποκλειστικά ως αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών,
οι οποίες μπορούν εύκολα και γρήγορα να αναιρεθούν από πιο “εθνοκεντρικές”
κυβερνήσεις. Και οι δύο αποπροσανατολίζουν και βλάπτουν τις λαϊκές προσδοκίες,
αν και όχι με τον ίδιο τρόπο. Ούτε ο “οικονομισμός” που διαγράφει τον πολιτικό
παράγοντα και την πάλη των τάξεων, ούτε ο πολιτικός βολονταρισμός, που
αφαιρείται από τις “μοριακές” διεργασίες στο παγκόσμιο πλέγμα του κεφαλαίου,
οδηγούν σε γόνιμα, για τα εργατικά συμφέροντα, συμπεράσματα. Μόνο η διαλεκτική
θεώρηση και σύνθεση των οικονομικών και πολιτικών παραγόντων μπορεί να πετύχει
κάτι τέτοιο.
Είναι αλήθεια ότι και σε προηγούμενες
φάσεις του καπιταλισμού (για παράδειγμα, στην περίοδο που προηγήθηκε της
Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930), η διεθνοποίηση της οικονομίας γνώρισε
αλματώδη ανάπτυξη στο εμπόριο και τις εξαγωγές κεφαλαίων, για να δώσει τη θέση
της σε μια περίοδο εμπορικών και όχι μόνο πολέμων. Ωστόσο η σύγχρονη
“παγκοσμιοποίηση” έχει ποιοτικά βαθύτερα χαρακτηριστικά, που είναι αφάνταστα
πιο δύσκολο να αναιρεθούν. Μάλιστα, η αναίρεση ορισμένων από αυτά δεν θα ήταν
προοδευτική, αλλά σαφώς αντιδραστική εξέλιξη.
Το Ίντερνετ αντιπροσωπεύει την πρώτη,
πραγματικά παγκόσμια παραγωγική δύναμη (και τί δύναμη!) στην ιστορία της
ανθρωπότητας, έξω από τον έλεγχο οποιουδήποτε έθνους- κράτους, ακόμη και των
ισχυρότερων. Η διεθνοποίηση της ίδιας της παραγωγής έχει ξεπεράσει ποιοτικά το
πλαίσιο των εξαγωγών κεφαλαίων ή την απλή ύπαρξη πολυεθνικών εταιρειών. Το
κεντρικό χαρακτηριστικό της σήμερα είναι η διαμόρφωση πολυεθνικών παραγωγικών
αλυσίδων, όπου η παραγωγή του προϊόντος (δηλαδή, της αξίας και της υπεραξίας)
συνίσταται σε μια τεμαχισμένη, διεθνή διαδικασία, που μπορεί να ξεκινάει από τη
Σίλικον Βάλεϊ για να φτάσει στο Σεντζέν, έχοντας περάσει από καμιά εικοσαριά
χώρες.
Ασφαλώς, οι πολιτικές επιλογές, κυρίως των
μεγαλύτερων ιμπεριαλιστικών κρατών, παίζουν καθοριστικό ρόλο στον ταξικό
χαρακτήρα, τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της οικονομικής
διεθνοποίησης, όπως και στις ιεραρχικές σχέσεις που επιβάλλονται σε βάρος των
πιο αδύναμων εθνών- κρατών. Γεγονός παραμένει ότι αυτό το σύγχρονο διεθνές
πλέγμα δεν μπορεί να “επανεθνικοποιηθεί” με απλά πολιτικά διατάγματα. Άλλωστε
ουδείς θα μπορούσε να φανταστεί ότι η κυβέρνηση που έφτιαξε ο Ντόναλντ Τραμπ
προορίζεται για κάτι τέτοιο, όταν διευθυντικά στελέχη της Goldman Sachs και
αρπακτικού fund της Wall Street, οι Στίβεν
Μινιούκιν και Γουίλμπουρ Ρος αντίστοιχα, ανέλαβαν τα κρίσιμα υπουργεία
Οικονομικών και Εμπορίου.
Εκείνο που επιδιώκει ο Τραμπ και οι
μονοπωλιακοί κύκλοι που τον στηρίζουν δεν είναι το ξήλωμα της
“παγκοσμιοποίησης”, αλλά η επαναδιαπραγμάτευση των όρων της, προς όφελος του
αμερικανικού κεφαλαίου. Κάτι ανάλογο με την επαναδιαπραγμάτευση που πέτυχε ο
Ρίγκαν, στη δεκαετία του 1980, σε βάρος της Ιαπωνίας και της Δυτικής Ευρώπης,
με τη Συμφωνία της Πλάζα. Στο πλαίσιο αυτής της επαναδιαπραγμάτευσης όντως
ενδιαφέρεται για μια ορισμένη αναστύλωση της βιομηχανικής παραγωγής στο
εσωτερικό των ΗΠΑ, όπως και για την αναστύλωση των φθαρμένων υποδομών τους,
ώστε η ανάπτυξη του αμερικανικού καπιταλισμού να γίνει πιο ευσταθής και
“υγιής”. Θα το επιδιώξει, όμως, με μια ταυτόχρονη πολιτική… κινεζοποίησης της
αμερικανικής εργατικής δύναμης, για την οποία προδιαθέτει ήδη η πρώτη πράξη της
προεδρίας του, η έναρξη αποδόμησης της μεταρρύθμισης Ομπάμα στο σύστημα υγείας.
Για την Αριστερά, η σύγκρουση με τον
ολοκληρωτικό καπιταλισμό της παγκοσμιοποίησης, της χρηματοποίησης και του
νεοφιλελευθερισμού δεν προϋποθέτει απόσυρση από τον παγκόσμιο καταμερισμό
εργασίας και φαντασιακή αναδίπλωση στο “ιγκλού” του μικρού μας έθνους- κράτους.
Ασφαλώς, για κάθε λαό, και ειδικά για τον ελληνικό λαό που υποφέρει από τον
ζυγό του χρέους και της Μνημονιακής επιτροπείας, η αποκατάσταση της
δημοκρατικής, εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας αποτελεί την πρώτη προϋπόθεση για
κάθε βήμα κοινωνικής αλλαγής. Όχι όμως με μια ανεδαφική λογική οικονομικής
αυτάρκειας ή, ακόμη χειρότερα, εμπορικών πολέμων με άλλες χώρες, αλλά ενταγμένη
σε μια στρατηγική ισότιμης οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα σε ελεύθερα έθνη
κυρίαρχων λαών.
Σε αυτό το
περιβάλλον προάγονται οι συνέργειες ή καλύτερα να πηγαίνει καθένας μόνος του;
Μετά την εποχή της «κούρσας του Διαστήματος» φάνηκε πως καλύτερα να υπάρχει μια
κοινή πορεία. Το βλέπουμε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ένα «εργαστήριο» που
φιλοξενεί ανθρώπους από διαφορετικά σημεία του κόσμου που έχουν αφήσει την
εθνικότητα και τα διαβατήριά τους πίσω στη Γη. «Το Διάστημα ενώνει τα έθνη και
είναι κομμάτι της κοινής μας κληρονομιάς» σχολιάζει η κα Γιαννόπαπα.
